چه داروهایی در کنترل و مدیریت میگرن کاربرد دارند؟

میگرن یکی از اختلالات شایع عصبی است که با سردردهای شدید و مکرر همراه است. علائم میگرن می توانند شامل تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا و اختلال در بینایی باشند. مدیریت صحیح میگرن نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد. در این مقاله به بررسی داروهایی پرداخته می شود که در کنترل و مدیریت میگرن کاربرد دارند و نحوه استفاده از آن ها به همراه نکات ایمنی توضیح داده می شود.

میگرن چیست و علائم آن چگونه بروز می یابد؟

میگرن یک اختلال نورولوژیک مزمن است که معمولاً با حملات سردرد شدید همراه است. این حملات می توانند چند ساعت تا چند روز طول بکشند و اغلب با علائمی مانند حساسیت به نور و صدا همراه هستند.

علائم میگرن شامل سردرد به خصوص در یک طرف سر، تهوع، استفراغ، اختلال در بینایی (مثل تاری دید) و حساسیت به صدا و نور است. برخی افراد ممکن است قبل از شروع حمله میگرنی، نشانه های هشدار دهنده ای مانند تغییر حساسیت به نور یا تغییرات حسی را تجربه کنند.

داروهای میگرن بیشتر در دو گروه تسکین دهنده و پیشگیرانه طبقه بندی می شوند، که در ادامه به آن پرداخته می شود، توجه داشته باشید شروع و اتمام مصرف هر دارویی باید زیر نظر پزشک و پس از ارزیابی شرایط شما باشد:

داروهای تسکین دهنده حملات میگرنی

این دسته داروها به طور عمده برای کاهش علائم حاد میگرن در زمان حمله میگرنی مصرف می شوند. هدف اصلی آن ها کاهش شدت درد و تسکین علائم همراه مانند تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا می باشد.

1. مسکن های غیر استروئیدی (NSAIDs)

مثال:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• دیکلوفناک

فواید:

• کاهش سریع درد: NSAIDs با مهار تولید مواد التهابی (پروستاگلاندین ها) به سرعت باعث کاهش درد می شوند.
• کاهش التهاب: به واسطه کاهش فعالیت التهابی در بافت های آسیب دیده، به کاهش تورم و التهابات ناشی از میگرن کمک می کنند.
• دسترس پذیری و قیمت مناسب: این داروها معمولاً به راحتی در داروخانه ها موجود بوده و از نظر هزینه مقرون به صرفه هستند.

عوارض:

• مشکلات گوارشی: مصرف طولانی مدت یا دوزهای بالا می تواند باعث رفلاکس معده به مری، زخم های گوارشی یا عوارضی مانند سوءهاضمه شود.
• تأثیر بر کلیه و کبد: در برخی افراد به خصوص کسانی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند، استفاده مکرر می تواند باعث بروز مشکلات جدی تر شود.
• احتیاط در بیماران خاص: در افراد دارای سابقه مشکلات قلبی یا فشار خون، NSAIDs باید با احتیاط مصرف شود.

کاربرد:

• استفاده در مراحل اولیه: بهترین زمان برای مصرف این داروها زمانی است که علائم میگرن در حال شروع شدن هستند یا تازه شروع شده اند.
• مناسب برای میگرن های سبک تا متوسط: اگر درد خیلی شدید نباشد، NSAIDs می توانند به اندازه کافی تسکین دهنده باشند.

2. تریپتان ها

انواع:

• سوماتریپتان
• ریزاتریپتان
• زولمی تریپتان

فواید:

• تسکین سریع و قوی درد: این داروها برای دردهای میگرنی شدید طراحی شده اند و معمولاً در مدت زمان کوتاهی اثر خود را نشان می دهند.
• کاهش علائم همراه: علاوه بر کاهش درد، به تسکین علائمی مانند تهوع، استفراغ و حساسیت به نور کمک می کنند.
• عملکرد هدفمند: تریپتان ها به طور مستقیم بر روی گیرنده های سروتونین در مغز عمل می کنند که باعث تعدیل و کاهش واکنش های التهابی می شود.

عوارض:

• عوارض قلبی-عروقی: برخی افراد ممکن است پس از مصرف، احساس فشار یا درد در قفسه سینه داشته باشند. به همین دلیل در افراد دارای سابقه بیماری های قلبی یا عروقی استفاده از این داروها محدود یا با نظارت پزشک انجام می شود.
• سردرد پس از مصرف: در برخی موارد، ممکن است پس از مصرف تریپتان ها سردرد یا احساس ناخوشایندی در نواحی مختلف صورت ایجاد شود.
• تداخلات دارویی: مصرف همزمان با برخی داروها می تواند موجب تغییر در عملکرد تریپتان ها شود؛ بنابراین مهم است که پیش از مصرف با پزشک در مورد تداخلات دارویی مشورت شود.

کاربرد:

• مناسب برای حملات شدید: در مواقعی که درد میگرن بسیار شدید و یا به NSAIDs پاسخ نداده است، تریپتان ها گزینه اول محسوب می شوند.
• زمان مصرف دقیق: بهتر است در اولین نشانه های حمله مصرف شوند تا از شدت بیماری کاسته شود.

داروهای پیشگیرانه میگرن

این داروها به طور روزانه مصرف می شوند تا تعداد و شدت حملات میگرنی را در طول زمان کاهش دهند. هدف از این دسته داروها، کاهش فراوانی حملات و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.

1. بتا بلاکرها

انواع:

• پروپرانولول
• متوپرولول

فواید:

• کاهش تعداد حملات: مصرف منظم این داروها می تواند تعداد حملات میگرنی را به مرور زمان کاهش دهد.
• تنظیم فعالیت عروقی: این داروها با کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و تثبیت ضربان قلب، به کنترل و کاهش نوسانات عروقی که منجر به میگرن می شوند کمک می کنند.
• کاربرد دوگانه: در افرادی که همزمان دارای فشار خون بالا هستند، استفاده از بتا بلاکرها می تواند هم مشکل میگرن و هم فشار خون را بهبود بخشد.

عوارض:

• احساس خستگی و سرما: ممکن است باعث احساس خستگی، ضعف و سردی دست و پا شود.
• مشکلات تنفسی: در افراد دارای بیماری های ریوی مانند آسم، استفاده از این داروها با احتیاط صورت می گیرد.
• تأثیر بر ضربان قلب: در برخی افراد ممکن است ضربان قلب بیش از حد کاهش یابد که نیاز به تنظیم دقیق دوز دارد.

کاربرد:

• استفاده پیشگیرانه: این داروها برای کاهش تعداد و شدت حملات در بیمارانی که دچار حملات مکرر میگرن هستند، توصیه می شوند.
• مصرف منظم: باید به صورت روزانه و تحت نظر پزشک مصرف شوند تا اثر مطلوب حاصل گردد.

2. ضد صرع ها

انواع:

• توپیرامات
• والپروات سدیم

فواید:

• تنظیم فعالیت مغزی: این داروها با کنترل فعالیت های غیرطبیعی الکتریکی در مغز، به کاهش بروز حملات میگرنی کمک می کنند.
• کاهش شدت حملات: علاوه بر کاهش تعداد حملات، شدت درد نیز کاهش می یابد.
• اثربخشی در میگرن های مقاوم: در بیمارانی که به درمان های دیگر پاسخ نداشته اند، این داروها گزینه مناسبی هستند.

عوارض:

• عوارض سیستمیک: ممکن است باعث خستگی، افزایش وزن، تغییرات خلقی یا مشکلات گوارشی شوند.
• نیاز به نظارت دقیق: مصرف این داروها به دلیل تأثیر بر متابولیسم بدن و احتمال بروز عوارض جانبی، نیازمند پیگیری و تنظیم دقیق توسط پزشک است.

کاربرد:

• به عنوان داروی پیشگیرانه: برای بیمارانی که میگرن های مکرر و شدید دارند توصیه می شود.
• مصرف طولانی مدت: این داروها باید به صورت منظم و تحت نظر پزشک برای مدت زمان طولانی مصرف شوند تا اثرات مثبت حاصل گردد.

۳. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای

انواع:

• آمی تریپتیلین
• نورتریپتیلین

فواید:

• بهبود خلق و خو: علاوه بر کاهش تعداد حملات میگرنی، این داروها به بهبود وضعیت روحی و خواب بیمار کمک می کنند.
• کاهش حساسیت به درد: با تنظیم مواد شیمیایی مغز، حساسیت به درد کاهش یافته و میگرن ها در شدت و تعداد خود کاهش پیدا می کنند.
• اثربخشی چند جانبه: مناسب برای بیمارانی که علاوه بر میگرن، دچار اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اضطراب هستند.

عوارض:

• عوارض جانبی رایج: ممکن است باعث خواب آلودگی، خشکی دهان، افزایش وزن و یا اختلال در تمرکز شود.
• آغاز مصرف: در ابتدای مصرف ممکن است برخی افراد دچار تغییرات خلقی یا سردرگمی شوند که با گذشت زمان معمولاً بهبود می یابد.

کاربرد:

• مصرف روزانه: به عنوان داروی پیشگیرانه برای کاهش حملات میگرنی به کار می رود.
• ترکیب با درمان های دیگر: در برخی موارد به عنوان بخشی از برنامه درمانی چندجانبه برای مدیریت میگرن توصیه می شود.

4. داروهای مسدود کننده کانال کلسیم

انواع:

• وراپامیل

فواید:

• کاهش انقباض عروق: این داروها با کاهش انقباضات غیرطبیعی در عروق مغز، از بروز حملات میگرنی جلوگیری می کنند.
• پیشگیری از حملات: در برخی بیماران که به سایر داروها پاسخ مناسبی نداشته اند، مصرف منظم این داروها باعث کاهش تعداد حملات میگرنی می شود.
• اثربخشی در موارد خاص: برخی از بیماران ممکن است با استفاده از این داروها، بهبود قابل توجهی در شدت کنترل میگرن تجربه کنند.

عوارض:

• تأثیر بر ضربان قلب: ممکن است باعث کاهش بیش از حد ضربان قلب شود و به حس خستگی منجر گردد.
• عوارض جانبی: این دارو در برخی افراد ممکن است باعث ایجاد ورم، سرگیجه یا احساس سبکی در سر شود.
• نیاز به تنظیم دوز: مصرف این داروها نیاز به بررسی دقیق و تنظیم مناسب دوز دارد تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

کاربرد:

• گزینه پیشگیرانه: به عنوان یک گزینه پیشگیرانه در بیمارانی که پاسخ به سایر داروها ضعیف است، مورد استفاده قرار می گیرد.
• مصرف منظم: به صورت روزانه و تحت نظر پزشک جهت کنترل بهتر حملات میگرنی تجویز می شود.

داروهای نوین در مدیریت میگرن

با پیشرفت های علمی اخیر، داروهایی توسعه یافته اند که به طور مستقیم روی مسیرهای مولکولی مرتبط با میگرن تأثیر می گذارند و برای بیمارانی که به درمان های مرسوم پاسخ نداده اند، گزینه های جدیدی فراهم می کنند.

آنتاگونیست های گیرنده CGRP

در دسته بندی داروهای نوین میگرن که از طریق مهار مسیر CGRP عمل می کنند، چهار دارو به عنوان نمونه های مهم وجود دارند. در ادامه، هر کدام از این داروها به همراه فواید، عوارض و کاربردهای آن ها به زبان ساده توضیح داده شده است:

۱. ارنوماب (Erenumab)

• نوع:
  • آنتی بادی مونوکلونال که به گیرنده CGRP متصل می شود.
• فواید:
  • کاهش تعداد و شدت حملات میگرن.
  • اثربخشی بالا در پیشگیری از حملات.
• عوارض:
  • ممکن است در محل تزریق درد یا تورم ایجاد کند.
  • برخی بیماران ممکن است سردرد یا خستگی خفیفی تجربه کنند.
  • واکنش های آلرژیک نادر.
• کاربرد:
  • تجویز به عنوان داروی پیشگیرانه برای بیمارانی که حملات میگرن مکرر دارند.
  • معمولاً به صورت تزریق زیرجلدی ماهانه استفاده می شود.

2. اپتینزوماب (Eptinezumab)

• نوع:
  • آنتی بادی مونوکلونال که به صورت تزریق وریدی تجویز می شود.
• فواید:
  • اثر سریع در کاهش حملات میگرن.
  • اثر طولانی مدت که نیاز به تزریق کمتر (معمولاً هر چند ماه یکبار) خواهد بود.
• عوارض:
  • ممکن است در محل تزریق وریدی، درد یا التهاب خفیفی ایجاد شود.
  • برخی افراد ممکن است دچار سردرد یا واکنش های آلرژیک خفیف شوند.
• کاربرد:
  • به عنوان داروی پیشگیرانه برای بیمارانی که حملات میگرنی شدید دارند.
  • تجویز به صورت تزریق وریدی با فاصله های زمانی منظم طبق دستور پزشک.

3. گالکانزوماب (Galcanezumab)

• نوع:
  • آنتی بادی مونوکلونال که به پپتید CGRP متصل می شود.
• فواید:
  • کاهش قابل توجه تعداد حملات میگرن.
  • اثربخشی پایدار در دوره های طولانی درمان.
• عوارض:
  • عوارض موضعی مانند درد یا تورم در محل تزریق زیرجلدی.
  • در برخی موارد سردرد یا احساس خفیف ناراحتی.
• کاربرد:
  • استفاده به عنوان درمان پیشگیرانه در بیماران مبتلا به میگرن مزمن یا مکرر.
  • معمولاً به صورت تزریق زیرجلدی ماهانه یا طبق دستور پزشک مصرف می شود.

۴. فرمانزوماب (Fremanezumab)

• نوع:
  • آنتی بادی مونوکلونال هدفمند که به گیرنده CGRP عمل می کند.
• فواید:
  • کاهش چشمگیر تعداد و شدت حملات میگرن.
  • بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به میگرن از طریق کاهش علائم.
• عوارض:
  • عوارض موضعی در محل تزریق مانند درد یا تورم.
  • برخی افراد ممکن است سردرد یا واکنش های آلرژیک جزئی را تجربه کنند.
• کاربرد:
  • به عنوان داروی پیشگیرانه در بیمارانی که حملات میگرن مکرر دارند.
  • مصرف به صورت تزریق زیرجلدی به صورت ماهانه یا فصلی مطابق با برنامه درمانی پزشک.

جمع بندی

انتخاب و استفاده صحیح از داروهای مناسب برای مدیریت میگرن، به همراه مشاوره تخصصی و پیگیری منظم، می تواند حملات میگرنی را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد. از داروهای تسکین دهنده حمله تا گزینه های پیشگیرانه و درمان های نوین، هر یک بر اساس شرایط فردی نقش مهمی ایفا می کنند. با بهره گیری از این درمان های مؤثر، کیفیت زندگی خود را بهبود می بخشید.

داروی مرتبط ایبوپروفن (ژلوفن) داروی ایبوپروفن (Ibuprofen) با نام تجاری ژلوفن، نوعی داروی ضدالتهابی ضد استروئیدی است که در تکسین درد ناشی از پریود، سردرد، دندا...