سرطان واژن، یکی از سرطان های نادر است که معمولاً در آن سلول های بدخیم (سرطانی) در پوشش واژن ایجاد می شوند. سن بالا و ابتلا به عفونت HPV از عوامل خطرساز در ابتلا به سرطان واژن هستند. در ادامه اطلاعاتی درباره علل و علائم بروز سرطان واژن و نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
سرطان واژن چیست؟
سرطان واژن نوعی بیماری نادر است که در سلول های موجود در سطح واژن رخ می دهد.
در حالی که انواع مختلفی از سرطان در نواحی دیگر ممکن است واژن را درگیر کنند، سرطان اولیه واژن بسیار نادر است.
تشخیص سرطان واژن در مراحل اولیه باعث افزایش احتمال موفقیت در درمان می شود. درمان سرطان واژن که به خارج از این ناحیه گسترش یابد بسیار دشوارتر است.
علائم سرطان واژن
نشانه های این سرطان با توجه به سیستم ایمنی افراد مختلف متفاوت است و امکان دارد در مراحل اولیه هیچ علامتی نداشته باشد بلکه با پیشرفت آن علائم ظاهر شوند. علائم سرطان واژن به طور کلی عبارتند از:
خونریزی غیرطبیعی واژن پس از مقاربت، بین پریودها و یائسگی
ترشحات آبکی واژن
وجود توده در اطراف واژن
ادرار دردناک
تکرر ادرار
یبوست
درد لگن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده علائم و نشانه های مربوط به سرطان واژن، مانند خونریزی غیرطبیعی، به پزشک مراجعه کنید. از آنجا که این بیماری ممکن است بدون علائم باشد، معاینه لگن در فواصل معینی می تواند به تشخیص زودرس آن منجر شود.
علل ابتلا به سرطان واژن
مشخص نیست که چه عواملی باعث سرطان واژن می شوند. به طور کلی، سرطان زمانی شروع می شود که سلول های سالم جهش ژنتیکی پیدا کرده و سلول های غیرطبیعی تولید شود. سلول های سالم با سرعت مشخصی رشد و تکثیر می شوند و در نهایت در یک زمان مشخص می میرند. اما سلول های سرطانی خارج از کنترل رشد و تکثیر می شوند و نمی میرند. سلول های غیر طبیعی تجمع یافته، تومور را تشکیل می دهند.
سلولهای سرطانی ممکن است به بافت های مجاور حمله کرده و از تومور اولیه جدا شده و در جاهای دیگر بدن پخش شوند (متاستاز).
انواع سرطان واژن
سرطان واژن بر اساس نوع سلول شروع سرطان به انواع مختلف تقسیم می شود. انواع سرطان واژن عبارتند از:
کارسینوم سلول سنگفرشی. این بیماری در دیواره واژن شروع می شود و به آرامی رشد می کند، این نوع شایع ترین نوع این بیماری است.
آدنوکارسینوم واژن. این بیماری در بافت غدد واژینال آغاز می شود.
ملانومای واژن. این بیماری در سول هایی که رنگدانه واژن را تولید می کنند، رخ می دهد.
سارکومای واژن. این بیماری در سلول های بافت همبند و یا در سلول های ماهیچه ای دیواره های واژن شروع می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش می دهند عبارتند از:
افزایش سن. خطر ابتلا به سرطان واژن با افزایش سن بالا می رود. بیشتر افرادی که مبتلا به سرطان واژن تشخیص داده می شوند، بالای 60 سال هستند.
نئوپلازی اپیتلیال واژن. نئوپلازی داخل اپیتلیال واژن (VAIN) خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش می دهد. در VAIN، سلولهای واژن متفاوت از سلولهای طبیعی به نظر می رسند، اما نه به اندازه ای که سرطان نامیده شوند. تعداد کمی از مبتلایان به VAIN سرانجام به سرطان واژن مبتلا می شوند، اگرچه پزشکان مطمئن نیستند که چرا گاهی تبدیل به سرطان می شود و گاهی خوش خیم باقی می مانند. VAIN اغلب توسط ویروس مقاربتی پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود که می تواند باعث سرطان های دهانه رحم، واژن و وولو شود. واکسن هایی که از برخی انواع عفونت HPV جلوگیری می کنند در دسترس هستند.
قرار گرفتن در معرض داروی جلوگیری از سقط جنین. اگر مادر در دوران بارداری در دهه 1950 دارویی به نام دی اتیل استیل بسترول (DES) مصرف کرده باشد، خطر ابتلا به نوع خاصی از سرطان واژن به نام آدنوکارسینوم سلول های شفاف وجود دارد.
عوامل خطر دیگری که با افزایش خطر ابتلا به سرطان واژن در ارتباط هستند عبارتند از:
سرطان واژن امکان دارد به مناطق دیگر بدن مانند ریه ها، کبد و استخوان ها گسترش یابد (متاستاز).
پیشگیری از بروز بیماری
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان واژن وجود ندارد. با این حال چندین راهکار می توانند کمک کننده باشند:
معاینات منظم لگن و آزمایش های مرتبط. با انجام معاینات معمول لگن و آزمایش می توان احتمال تشخیص زودهنگام سرطان واژن را افزایش داد. در صورت تشخیص سرطان در مراحل اولیه، احتمال بهبودی آن بیشتر خواهد بود. با پزشک خود در مورد زمان شروع این آزمایش ها و فواصل تکرار آنها صحبت کنید.
واکسن HPV. واکسیناسیون برای پیشگیری از ابتلا به عفونت HPV خطر ابتلا به سرطان واژن و سایر سرطان های مرتبط با HPV را کاهش می دهد. با پزشک خود درباره لزوم استفاده از این واکسن مشورت کنید.
ترک سیگار. اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید. اگر سیگار نمی کشید مصرف آن را شروع نکنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش می دهد.
تشخیص سرطان واژن
انجام برخی آزمایشات و معاینات پزشکی جهت غربالگری و تشخیص ابتلا به سرطان واژن توسط پزشک تجویز می شود.
غربالگری سرطان واژن
سرطان واژن گاهی اوقات قبل از آشکار شدن علائم و نشانه ها، در معاینه معمول لگن مشاهده می شود.
در طی معاینه لگن، پزشک با دقت دستگاه تناسلی خارجی را بررسی می کند، و سپس دو انگشت یک دست را وارد واژن می کند و همزمان دست دیگر را روی شکم فشار می دهد تا رحم و تخمدان را لمس کند. وی همچنین وسیله ای به نام اسپکولوم را وارد واژن می کند. اسپکولوم کانال واژن را باز کرده تا پزشک بتواند واژن و دهانه رحم را از نظر وجود ناهنجاری بررسی کند.
پزشک همچنین ممکن است تست پاپ سمیر انجام دهد. از آزمایش پاپ معمولاً برای غربالگری سرطان دهانه رحم استفاده می شود، اما گاهی اوقات می توان سلول های سرطانی واژن را با آن نیز تشخیص داد.
آزمایش هایی برای تشخیص سرطان واژن
پزشک معاینه لگن و پاپ اسمیر را برای بررسی ناهنجاری هایی که نشان دهنده سرطان واژن باشد انجام خواهد داد. بر اساس یافته های حاصل از این آزمایش ها، پزشک اقدامات دیگری را برای تشخیص سرطان، انجام می دهد، مانند:
کولپوسکوپی واژن. کولپوسکوپی، معاینه واژن به وسیله دستگاه بزرگنمایی به نام کولپوسکوپ است. کولپوسکوپی به پزشک کمک می کند تا با بزرگنمایی سطح واژن بتواند وجود سلول های غیر طبیعی را برسی کند.
نمونه برداری از بافت.بیوپسی روشی برای برداشتن نمونه ای از بافت مشکوک برای آزمایش سلول های سرطانی است. پزشک در طول کولپوسکوپی از بافت نمونه برداری می کند. پزشک نمونه بافت را به آزمایشگاه می فرستد.
مرحله بندی سرطان
به محض تشخیص سرطان واژن توسط پزشک، اقدامات لازم برای تعیین مرحله سرطان (مرحله بندی بیماری) انجام می شود.
مرحله بندی سرطان به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد که چه روشهای درمانی برای بیمار مناسب است. به منظور تعیین مرحله سرطان، پزشک از موارد زیر استفاده می کند:
تست های تصویربرداری. پزشک آزمایش های تصویربرداری را برای تعیین گسترش سرطان تعیین می کند. آزمایش های تصویربرداری شامل اشعه ایکس، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می باشد.
استفاده از دوربین های کوچک برای مشاهده درون ناحیه مورد نظر. روش هایی که از دوربین های کوچک برای بررسی داخل بدن استفاده می کنند، به پزشک کمک می کنند تا تشخیص دهد آیا سرطان به مناطق خاصی گسترش پیدا کرده است یا خیر. این دوربین ها به پزشک کمک می کنند تا داخل مثانه (سیستوسکوپی) و راست روده (پروکتوسکوپی) را مشاهده نماید.
درمان سرطان واژن
گزینه های درمان سرطان واژن به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان واژن و مرحله آن بستگی دارد. پزشک با توجه به اهداف درمان و عوارض جانبی، روش مناسب درمان را انتخاب خواهند کرد.
به طور معمول، درمان سرطان واژن شامل جراحی و پرتودرمانی است.
عمل جراحي
انواع جراحی که برای درمان سرطان واژن استفاده شود عبارتند از:
برداشتن تومورها یا ضایعات کوچک. در این روش تومور محدود به سطح واژن همراه با کمی از حاشیه بافت سالم جراحی شده و برداشته می شوند.
برداشتن واژن (واژینکتومی). برداشتن بخشی از واژن (واژینکتومی جزئی) یا کل واژن (واژینکتومی رادیکال) امکان دارد برای از بین بردن همه بافت سرطانی لازم باشد. بسته به میزان سرطان، ممکن است جراح همزمان با واژینکتومی، برداشتن رحم و تخمدان (هیسترکتومی) و گره های لنفاوی مجاور (لنفادنکتومی) را توصیه کند.
برداشتن اندام های لگنی. اگر سرطان در سراسر لگن گسترش یافته باشد یا دوباره عود کرده باشد، این جراحی گسترده می تواند یک گزینه باشد.
در طول عمل لگن، جراح بسیاری از اندام های لگنی از جمله مثانه، تخمدان ها، رحم، واژن، راست روده و قسمت انتهایی روده بزرگ را خارج می کند. پس از آن روزنه هایی را در شکم ایجاد می کند تا ادرار (اوروستومی) و مواد زائد (کولوستومی) از بدن خارج شده و در کیسه های استومی جمع شوند.
اگر واژن به طور کامل برداشته شود، می توان برای ساخت واژن جدید تحت عمل جراحی قرار گرفت. جراحان برای تشکیل واژن جدید از تکه های پوست، بخش هایی از روده یا عضله سایر نواحی بدن استفاده می کنند.
با برخی تغییرات، واژن بازسازی شده به شخص امکان می دهد مقاربت واژینال داشته باشد. با این حال، واژن بازسازی شده مشابه حالت اولیه نیست. به عنوان مثال، واژن بازسازی شده فاقد روان کنندگی طبیعی است و هنگام لمس به دلیل تغییر در اعصاب اطراف، احساس متفاوتی ایجاد می شود.
رادیوتراپی (پرتو درمانی)
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. پرتودرمانی را می توان به دو طریق انجام داد:
پرتودرمانی خارجی (رادیوتراپی). بسته به میزان گستردگی سرطان، تابش پرتوی خارجی به کل شکم یا فقط لگن انجام می شود. در طول پرتودرمانی خارجی، شخص روی یک تخت قرار گرفته و یک دستگاه بزرگ در اطراف او حرکت می کند و پرتوها را به ناحیه مورد نظر می تاباند. اکثر زنان مبتلا به سرطان واژن تحت پرتودرمانی خارجی قرار می گیرند.
پرتودرمانی داخلی (براکی تراپی). در طی براکی تراپی، دستگاه های رادیواکتیو در واژن یا بافت اطراف قرار می گیرند. پس از مدت زمان تعیین شده، دستگاه ها برداشته می شوند. ممکن است کسانی که مبتلا به سرطان واژن در مراحل اولیه هستند تنها تحت همین نوع درمان قرار گیرند. اما در برخی دیگر پس از پرتودرمانی داخلی تحت پرتودرمانی خارجی نیز قرار می گیرند.
پرتودرمانی سلول های سرطانی را که به سرعت در حال رشد و تکثیر هستند از بین می برد، اما امکان دارد به سلولهای سالم اطراف نیز آسیب برسانند و عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی رادیوتراپی به شدت پرتوها و محل آن بستگی دارد.
گزینه های درمانی دیگر
اگر جراحی و پرتو درمانی قادر به کنترل بیماری نباشند، روش های درمانی دیگری به شخص پیشنهاد می شود، از جمله:
شیمی درمانی. در شیمی درمانی از داروهای خاصی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. هنوز کامل مشخص نیست که شیمی درمانی برای درمان سرطان واژن مفید است یا خیر. به همین دلیل، به طور کلی شیمی درمانی به تنهایی برای درمان سرطان واژن استفاده نمی شود. از شیمی درمانی در طول پرتودرمانی برای افزایش اثر بخشی آن استفاده می شود.
کارآزمایی های بالینی. برای انتخاب روش های جدید درمانی در دسترس می باشد. کارآزمایی های بالینی این فرصت را می دهد تا جدیدترین پیشرفت های درمانی امتحان شود، اما درمان تضمین نشده است.
مراقبت های حمایتی (تسکینی)
مراقبت تسکینی نوعی مراقبت پزشکی ویژه است که بر روی تسکین درد و سایر علائم جدی یک بیماری متمرکز است. متخصصان مراقبت تسکینی با بیمار، خانواده و سایر پزشکان همکاری می کنند تا پشتیبانی هایی را ارائه دهند که مکمل مراقبتهای پزشکی باشد.
ترکیب مراقبت تسکینی همراه با سایر روش های درمانی مناسب باعث می شود افراد مبتلا به سرطان احساس بهتری داشته و عمر طولانی تری داشته باشند.
مراقبت های تسکینی توسط تیمی از پزشکان، پرستاران و سایر افراد متخصص آموزش دیده ارائه می شود. مراقبت تسکینی با هدف بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان و خانواده های آنها انجام می شود.
مراقبت و پشتیبانی
نحوه واکنش هر فرد به تشخیص سرطان متفاوت است. امکان دارد بخواهید با دوستان و خانواده خود وقت بگذرانید، یا به تنهایی وقت بگذارید تا احساسات خود را سرو سامان بدهید. شوک و سردرگمی پس از تشخیص باعث می شود احساس عدم اطمینان از خود داشته باشید. برای کمک جهت کنار آمدن با بیماری، سعی کنید:
در رابطه با سرطان خود به حد کافی اطلاعات کسب کنید. در مورد شرایط خود، گزینه های درمانی و در صورت تمایل پیش آگهی بیماری اطلاعات کسب کنید، هرچه بیشتر در این باره بدانید، با اطمینان بیشتری می توانید در مورد روش درمان تصمیم بگیرید. در مورد منابع معتبر برای اطلاعات بیشتر نیز سوال کنید.
صمیمیت خود را با شریک زندگی خود حفظ کنید. درمان های سرطان واژن احتمالاً عوارض جانبی ایجاد می کند که صمیمیت جنسی را برای شخص و همسر دشوارتر می کند. در صورت دردناک یا ناممکن بودن رابطه جنسی، سعی کنید راه های جدیدی برای حفظ صمیمیت پیدا کنید.راه های زیادی برای ایجاد صمیمیت عاطفی وجود دارد، مانند گذراندن با کیفیت زمان در کنار هم و داشتن مکالمات عاطفی.در صورت بروز عوارض جنسی در نتیجه درمان سرطان، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک روش هایی برای کنار آمدن با عوارض جانبی جنسی ارائه می دهد و شاید شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
با دوستان و اعضای خانواده خود نزدیک باشید حفظ روابط قوی و نزدیک، می تواند به شما در مقابله با این بیماری کمک کند دوستان و خانواده در صورت نیاز می توانند حمایت عملی که به آن نیاز دارید مانند مراقبت از خانه زمانی که در بیمارستان بستری هستید یا حمایت عاطفی وقتی تحت فشار بیماری هستید را برایتان فراهم کنند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم یا نشانه ای موجب نگرانی شد، به یک پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
از آنجا که زمان ملاقات با پزشک محدود است و سوال های زیادی وجود دارد، آمادگی برای ملاقات با پزشک اهمیت زیادی دارد، در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به آماده شدن برای ملاقات با پزشک آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با بیماری فعلی ندارد.
اگر پیش از ملاقات با پزشک پرهیز خاصی مثل پرهیز غذایی لازم است، از آن مطلع شده و آن را رعایت کنید.
اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی تان رخ داده است.
فهرستی از داروهایتان تهیه کنید، همچنین ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به همراه خود ببرید تا تمامی گفته های پزشک را به خاطر داشته باشید.
سوال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
در مورد سرطان واژن، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
علت علائم من چیست؟
آیا علل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
چه نوع روش های درمانی موجود است؟ چه نوع عوارض جانبی می توانم از هر درمان انتظار داشته باشم؟ این روش های درمانی چه تاثیری بر زندگی جنسی من دارند؟
به نظر بهترین اقدام درمانی برای من کدام است؟
گزینه های درمانی جایگزین، روش پیشنهادی شما چیست؟
دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
آیا محدودیتی وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
آیا سرطان من گسترش یافته است؟ در چه مرحله ای است؟
پیش آگهی بیماری من چیست؟
آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ هزینه آن چقدر است و آیا بیمه من آن را پوشش می دهد؟
چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر سوالاتی که از قبل آماده کرده اید، از پرسیدن سوالاتی که در هنگام قرار ملاقات برای شما پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک معالج احتمالاً در روند معاینه و تشخیص تعدادی سؤال از شخص خواهد پرسید، از جمله:
