سرطان با منشا ناشناخته (CUP) یک بیماری نادر است که در آن سلولهای بدخیم (سرطانی) در بدن یافت می‌شوند، اما محل آغاز و منشأ آن مشخص نیست. گاهی اوقات، محل اولیه سرطان هرگز پیدا نمی شود. بسته به محل گسترش بیماری، علائم سرطان متفاوت است. در ادامه اطلاعاتی درباره علل بروز و نحوه تشخیص و درمان سرطان با منشأ ناشناخته ارائه می شود.
نگاه کلی
سرطان با منشأ ناشناخته نوعی بیماری است که پزشکان قادر به تعیین محل آغاز آن نیستند.
اغلب اوقات، هنگامی که پزشکان نقطه شروع سرطان (تومور اولیه) را کشف می کنند، نوع سرطان تشخیص داده می شود. در صورت گسترش سرطان (متاستاز) همچنان امکان مشخص شدن مناطقی که سرطان از آن شروع شده است وجود دارد.
در سرطان با منشأ ناشناخته که به عنوان سرطان اولیه مخفی نیز شناخته می شود، پزشکان سلول های سرطانی را که در بدن پخش شده اند می یابند، اما منشأ تومور اولیه مشخص نمی شود.
پزشکان هنگام انتخاب مناسب ترین روش های درمانی، محل تومور اولیه را در نظر می گیرند. بنابراین اگر سرطان با منشأ ناشناخته یافت شود، پزشکان تلاش می کنند تا محل تومور اولیه را شناسایی کنند. هنگام تلاش برای تعیین محل شروع سرطان، پزشک عوامل خطرساز، علائم و نتایج آزمایش ها، آزمایش های تصویربرداری و آزمایش های آسیب شناسی را در نظر می گیرد.
علائم
علائم و نشانه های سرطان با منشأ ناشناخته به این بستگی دارد که کدام ناحیه از بدن درگیر باشد. به طور کلی، علائم شامل موارد زیر است:
- توده ای که زیر / روی پوست احساس شود.
- درد
- تغییر در دفع مدفوع، مانند یبوست جدید و مداوم یا اسهال
- تکرر ادرار
- سرفه کردن
- تب
- عرق شبانه
- کاهش بدون دلیل وزن
علل بیماری
به طور کلی، سرطان با ایجاد تغییرات در DNA، تشکیل می شود. DNA حاوی دستورالعمل هایی است که به سلول ها می گوید چه کاری انجام دهند. جهش های خاصی می تواند باعث تکثیر غیرقابل کنترل سلول شود. وقتی این اتفاق می افتد، سلول های غیر طبیعی تجمع یافته و تومور ایجاد می کنند. سلولهای سرطانی ممکن است از تومور جدا شده و به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند.
در سرطان با منشأ ناشناخته، سلول های سرطانی زمانی که به سایر قسمتهای بدن گسترش یافته اند مشاهده می شود. اما تومور اصلی یافت نمی شود.
این حالت می تواند در موارد زیر رخ دهد:
- تومور اصلی به قدری کوچک باشد که با آزمایش های تصویربرداری قابل تشخیص نباشد.
- تومور اصلی توسط سیستم ایمنی بدن از بین رفته باشد.
- تومور اصلی در جراحی برای بیماری دیگری برداشته شده باشد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
خطر سرطان اولیه ناشناخته در موارد زیر بیشتر است:
- سن بالا. این نوع سرطان بیشتر در افراد بالای 60 سال دیده می شود.
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان. برخی شواهد نشان می دهد که سرطان ناشناخته اولیه با سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان های ریه، کلیه یا روده بزرگ مرتبط است.
تشخیص
آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص سرطان با منشأ ناشناخته استفاده می شود عبارتند از:
- معاینه جسمی. پزشک در رابطه با علائم و نشانه های بیماری از بیمار سوال کرده و ناحیه مربوطه را بررسی می کند تا سرنخ هایی برای تشخیص مناسب به دست بیاورد.
- تست های تصویربرداری. آزمایش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن یا ام آر آی برای کمک به تشخیص انجام می شود.
- نمونه برداری برای آزمایش. برای تأیید این که علائم پیش آمده ناشی از سرطان هستند، پزشک توصیه به برداشتن نمونه ای از سلول ها برای آزمایش (بیوپسی) می کند. این روش می تواند با وارد کردن یک سوزن از طریق پوست انجام شود، یا ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. در آزمایشگاه، پزشکان سلول ها را موردبررسی قرار می دهند تا سرطانی بودن و احتمال منشأ اولیه را تشخیص دهند.
آزمایش هایی برای یافتن منشأ اصلی سرطان
اگر آزمایش های اولیه سلول های سرطانی را از قسمت دیگری در بدن پیدا کنند، ممکن است به آزمایش های دیگری برای تشخیص منشأ سلول های سرطانی (تومور اولیه) نیاز باشد.
این آزمایش ها شامل موارد زیر است:
- معاینه جسمی. پزشک، فرد بیمار را به دقت معاینه می کند تا علائم بیماری را بررسی کند.
- تست های تصویربرداری. پزشک آزمایش های تصویربرداری را برای یافتن نشانه هایی از محل سرطان اصلی توصیه خواهد کرد. این آزمایش ها شامل CT اسکن و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) می باشند.
-
آزمایش خون. آزمایش های خونی که عملکرد اندام های بدن را ارزیابی می کنند، می تواند در مورد این که آیا سرطان بر اندام هایی مانند کلیه ها و کبد تأثیر گذاشته است، به شخص اطلاعاتی بدهد.
آزمایش خون به دنبال مولکول هایی است که بعضی اوقات توسط انواع خاصی از سرطان ایجاد می شوند (مارکرهای تومور) و اطلاعات بیشتری برای تشخیص فراهم می نماید. نمونه هایی از مارکرهای تومور شامل آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) برای سرطان پروستات و آنتی ژن سرطانی (CA125) برای سرطان تخمدان می باشد.
- مشاهده قسمت های داخلی بدن. برای یافتن علائم سرطان، پزشک می تواند از یک لوله نازک بلند مجهز به دوربین برای بررسی نواحی داخلی بدن استفاده کند. محدوده آزمایش از دهان تا داخل ریه ها، مری، معده، کبد یا روده کوچک ادامه دارد. برای معاینه روده بزرگ و راست روده، می توان از طریق مقعد این بررسی را انجام داد.
- تست های پیشرفته آزمایشگاهی. پزشکان متخصص در تجزیه و تحلیل خون و بافت های بدن (آسیب شناسان) بر روی سلول های سرطانی بررسی های دقیق تری انجام می دهند تا بتوانند اطلاعات بیشتری کسب کنند.
این آزمایش ها به پزشک کمک کرده تومور اولیه را از همان جایی که سرطان آغاز شده، پیدا کند. اگر تومور اولیه پیدا شود، دیگر سرطان ناشناخته نخواهد ماند. اگر تومور اولیه با وجود آزمایش مشاهده نشود، نتایج حاصل از این آزمایش ها به پزشک در تعیین روش درمانی مناسب کمک کننده است.
درمان
پزشک برای تعیین بهترین روش درمانی، اطلاعاتی درباره زمان و مکانی که سلول های سرطانی مشاهده شده است، شبیه ترین نوع سلول های طبیعی به آن و نتایج آزمایش ها را بررسی می کند. برنامه درمانی با توجه به شرایط بالینی خاص هر شخص و ترجیحات او برنامه ریزی می شود.
درمان ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شیمی درمانی. در شیمی درمانی از داروهایی استفاده می شود که سلول های سرطانی را از بین می برد. یک یا چند داروی شیمی درمانی از طریق ورید بازو (به صورت داخل وریدی)، خوراکی یا با هر دو روش دریافت می شود. در صورت وجود سلول های سرطانی در بیش از یک منطقه، شیمی درمانی توصیه خواهد شد.
- رادیوتراپی (پرتو درمانی). در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی منابعی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در طول پرتودرمانی، دستگاهی به دور شخص حرکت کرده و اشعه را به نقاط مشخصی در بدن می تاباند. پرتودرمانی می تواند برای سرطان با منشأ ناشناخته که محدود به یک ناحیه از بدن است استفاده شود. همچنین می تواند برای کمک به کنترل علائم، مانند تومور در حال رشدی که باعث درد می شود، استفاده شود.
- عمل جراحي. اگر سرطان با منشأ ناشناخته، محدود به یک ناحیه مانند گره های لنفاوی یا کبد باشد، امکان دارد جراحی برای برداشتن عضو مبتلا انجام شود. پزشک پرتودرمانی را پس از جراحی برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده توصیه می کند.
- مراقبت های حمایتی (تسکینی). مراقبت تسکینی نوعی مراقبت پزشکی ویژه است که بر روی تسکین درد و سایر علائم یک بیماری جدی متمرکز است. متخصصان مراقبت تسکینی با بیمار، خانواده و سایر پزشکان همکاری می کنند تا نهایت حمایت و پشتیبانی را از فرد داشته باشند.
مراقبت های تسکینی را می توان هم زمان با درمان های دیگر مانند جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده کرد.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
تشخیص کارسینوم اولیه ناشناخته به دلیل عدم اطمینان همراه با آن می تواند ناراحت کننده باشد. امکان دارد آزمایش های زیادی انجام شود و همچنان محل شروع سرطان مشخص نشود.
با گذشت زمان، خواهید فهمید که چه چیزی کمک می کند تا با حس عدم اطمینان کنار بیایید. تا آن زمان، انجام موارد زیر به شما کمک خواهد کرد:
- در رابطه با بیماری خود اطلاعات کافی کسب کنید. در مورد شرایط خود، گزینه های درمانی و در صورت تمایل پیش آگهی بیماری اطلاعات کسب کنید. هرچه بیشتر در این باره بدانید، با اطمینان بیشتری می توانید در مورد روش درمان تصمیم بگیرید. در مورد منابع معتبر برای اطلاعات بیشتر نیز سوال کنید.
- با دوستان و اعضای خانواده خود نزدیک باشید. حفظ روابط قوی و نزدیک، می تواند به شما در مقابله با سرطان کمک کند. دوستان و خانواده در صورت نیاز می توانند حمایت عملی را که به آن نیاز دارید برایتان فراهم کنند؛ مثل مراقبت از خانه تان زمانی که شما در بیمارستان بستری هستید یا وقتی تحت فشار بیماری هستید، حمایت عاطفی خود را ابراز دارند.
- شخصی را پیدا کنید که بتوانید با او حرف بزنید. اگر چه دوستان و اعضای خانواده بهترین همراهان شما هستند، اما گاهی اوقات ممکن است تحمل خبر بیماری شما برایشان دشوار باشد؛ در این شرایط، صحبت کردن با یک مشاور یا مددکار اجتماعی و یا مشاور مذهبی می تواند مفید باشد. از پزشک خود بخواهید که شما را به این گونه افراد ارجاع دهد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم یا نشانه ای موجب نگرانیتان شد، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک امکان دارد برای بررسی بیشتر علائم، آزمایش هایی را تجویز نماید.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما برای آماده شدن برای قرار ملاقات خود آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
اگر پیش از ملاقات با پزشک پرهیز خاصی مثل پرهیز غذایی لازم است، از آن مطلع شده و آن را رعایت کنید.
- اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید، از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی تان رخ داده است.
- فهرستی از داروهایتان تهیه کنید، همچنین ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به همراه خود ببرید تا تمامی گفته های پزشک را به خاطر داشته باشید.
- سوال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
در مورد سرطان با منشا ناشناخته، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر است:
- علت ایجاد علائم من چیست؟
- علل احتمالی بروز بیماری در من چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- بهترین اقدام درمانی چیست؟
- گزینه های جایگزین رویکرد درمانی اصلی که پیشنهاد می کنید چیست؟
- دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ این هزینه چقدر است و آیا بیمه من آن را پوشش می دهد؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالا چندین سوال از شخص بپرسد، مانند:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- شدت علائم چقدر است؟ آیا آنها گاه به گاه هستند یا مداوم؟
- آیا چیزی علائم را بهبود بخشیده یا بدتر می کند؟
