ویتیلیگو یک بیماری خودایمنی است که باعث می شود سلول های رنگدانه ساز پوست (ملانوسیت ها) از بین رفته و لکه های سفید و بدون رنگدانه ای در قسمت های مختلف بدن ایجاد شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز ویتیلیگو، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
بیماری ویتیلیگو (پیسی) چیست؟
ویتیلیگو یا پیسی، یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه های سفید روی پوست می شود. این لکه ها با گذشت زمان بزرگ تر شده و می توانند هر قسمتی از بدن، شامل پوست، مو و حتی داخل دهان را تحت تأثیر قرار دهند.
رنگ طبیعی پوست و مو به دلیل وجود رنگدانه ای به نام ملانین است. ویتیلیگو زمانی رخ می دهد که سلول های تولیدکننده ملانین (ملانوسیت ها) از بین بروند یا عملکرد خود را از دست بدهند.
ویتیلیگو در افراد با هر نوع رنگ پوستی دیده می شود، اما در افراد با پوست تیره بیشتر به چشم می آید. این بیماری نه تهدیدکننده زندگی است و نه مسری، اما می تواند باعث استرس و کاهش اعتماد به نفس شود. درمان های مختلفی برای ویتیلیگو وجود دارد که می توانند به بازگرداندن رنگ به پوست کمک کنند، اما این درمان ها از پیشرفت بیماری و ایجاد لکه های جدید جلوگیری نمی کنند.
علائم ویتیلیگو (پیسی)
علائم اصلی ویتیلیگو عبارتند از:
- ایجاد لکه های سفید روی پوست، که معمولاً ابتدا در دست ها، صورت و اطراف دهان و اندام تناسلی ظاهر می شوند.
- سفید شدن زودرس موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش.
- از دست دادن رنگ در بافت های پوشاننده داخل دهان و بینی (غشاهای مخاطی).
این بیماری می تواند در هر سنی شروع شود، اما معمولاً قبل از ۳۰ سالگی ظاهر می شود. بسته به نوع ویتیلیگو، ممکن است نواحی مختلفی از بدن تحت تأثیر قرار گیرند:
- ویتیلیگو یونیورسال یا فراگیر: تغییر رنگ تقریباً تمام سطح پوست را درگیر می کند.
- ویتیلیگو جنرالیزه یا عمومی: این شایع ترین نوع است که لکه ها به صورت متقارن در قسمت های متناظر بدن پیشرفت می کنند.
- ویتیلیگو سگمنتال یا قطعه ای: فقط یک طرف یا قسمتی از بدن را درگیر می کند، معمولاً در سنین پایین تر رخ داده، برای یک یا دو سال پیشرفت می کند و سپس متوقف می شود.
- ویتیلیگو لوکالیزه یا موضعی: یک یا چند ناحیه محدود از بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
- ویتیلیگو آکروفاسیال: پوست صورت، دست ها و اطراف دهان، بینی و گوش ها را درگیر می کند.
پیش بینی روند پیشرفت بیماری ویتیلیگو دشوار است. گاهی اوقات لکه ها بدون درمان متوقف می شوند، اما در بیشتر موارد، روند از دست دادن رنگدانه ادامه داشته و نواحی تغییر رنگ یافته گسترش می یابد. در موارد نادر نیز ممکن است رنگ پوست به حالت اولیه بازگردد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه از دست دادن رنگ در نواحی از پوست، مو یا غشاهای مخاطی خود شدید، به پزشک مراجعه کنید. ویتیلیگو درمان قطعی ندارد، اما درمان های موجود می توانند روند بی رنگ شدن پوست را متوقف یا کند کرده و تا حدی رنگ پوست را بازگردانند.
علل بروز ویتیلیگو (پیسی)
ویتیلیگو زمانی رخ می دهد که سلول های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت ها) از بین رفته یا تولید ملانین را متوقف می کنند. ملانین، رنگدانه ای است که به پوست، مو و چشم ها رنگ می دهد و از بین رفتن آن باعث روشن یا سفید شدن نواحی درگیر می شود. علت دقیق از بین رفتن این سلول ها به طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به عوامل زیر مرتبط باشد:
- بیماری های خودایمنی: سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های خودی (ملانوسیت ها) حمله کرده و آن ها را از بین می برد.
- عوامل وراثتی: وجود سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده می تواند احتمال بروز آن را افزایش دهد.
- رویدادهای تحریک کننده: عواملی مانند استرس، آفتاب سوختگی شدید یا آسیب های پوستی (مثلاً در اثر تماس با مواد شیمیایی) می توانند باعث تحریک بیماری شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
هر فردی ممکن است به ویتیلیگو مبتلا شود، اما برخی عوامل خطر احتمال ابتلا به آن را بیشتر می کنند. این عوامل شامل داشتن سابقه خانوادگی بیماری و تماس مکرر با مواد شیمیایی حاوی فنول هستند که در برخی از مواد شوینده یافت می شود.
عوارض احتمالی ویتیلیگو
افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است با عوارض زیر روبرو شوند:
- مشکلات روانی و اجتماعی: تغییر ظاهر پوست می تواند باعث استرس، کاهش اعتماد به نفس و مشکلات در روابط اجتماعی شود.
- آفتاب سوختگی: نواحی بدون رنگدانه نسبت به آفتاب آسیب پذیرتر هستند و سریع تر دچار سوختگی می شوند.
- مشکلات چشمی: در برخی موارد، این بیماری می تواند با مشکلات چشمی نیز همراه باشد.
- کاهش شنوایی: کاهش شنوایی از عوارض نادر اما احتمالی ویتیلیگو است.
تشخیص ویتیلیگو (پیسی)
برای تشخیص ویتیلیگو، پزشک ابتدا در مورد سابقه پزشکی سؤال کرده و سپس پوست را معاینه می کند. این معاینه اغلب با استفاده از یک لامپ مخصوص انجام می شود. همچنین ممکن است برای تأیید تشخیص، از نمونه برداری از پوست (بیوپسی) و آزمایش خون نیز استفاده شود.
درمان ویتیلیگو (پیسی)
انتخاب روش درمانی برای ویتیلیگو به عواملی چون سن، میزان و محل درگیری پوست، سرعت پیشرفت بیماری و تأثیر آن بر کیفیت زندگی بستگی دارد. داروها و درمان های مبتنی بر نور می توانند به بازگرداندن رنگ پوست یا یکنواخت کردن آن کمک کنند، هرچند نتایج متفاوت و غیرقابل پیش بینی هستند. از آنجا که برخی درمان ها عوارض جانبی جدی دارند، پزشک ممکن است ابتدا پیشنهاد کند که با استفاده از محصولات آرایشی یا برنزه کننده، ظاهر پوست خود را یکنواخت کنید.
اگر شما و پزشکتان تصمیم به درمان با دارو، جراحی یا سایر روش ها گرفتید، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا اثربخشی آن مشخص شود. همچنین، ممکن است لازم باشد قبل از یافتن بهترین درمان، بیش از یک روش یا ترکیبی از آن ها را امتحان کنید. حتی اگر درمان برای مدتی موفقیت آمیز باشد، ممکن است نتایج دائمی نباشند یا لکه های جدیدی ظاهر شوند. در چنین مواردی، پزشک ممکن است دارویی موضعی را به عنوان درمان نگهدارنده برای کمک به جلوگیری از عود بیماری توصیه کند.
داروها
هیچ دارویی نمی تواند روند اصلی بیماری ویتیلیگو را متوقف کند، اما برخی از داروها به تنهایی، یا به صورت ترکیبی با یکدیگر یا همراه با نوردرمانی، می توانند به بازگرداندن کمی رنگ به پوست کمک کنند.
- داروهای کنترل کننده التهاب: استفاده از کرم های کورتیکواستروئید بر روی پوست آسیب دیده ممکن است باعث بازگشت رنگ شود. این روش، زمانی مؤثرتر است که ویتیلیگو هنوز در مراحل اولیه خود باشد. این کرم ها مؤثر و آسان برای استفاده هستند، اما ممکن است چندین ماه طول بکشد تا تغییرات رنگ پوست مشاهده شود. عوارض جانبی احتمالی شامل نازک شدن پوست یا ظاهر شدن خطوط و رگه ها روی آن است. اشکال ملایم تر این داروها ممکن است برای کودکان و افرادی که نواحی وسیعی از پوستشان درگیر شده است، تجویز شود. در مواردی که بیماری به سرعت در حال پیشرفت است، مصرف قرص ها یا تزریق کورتیکواستروئیدها نیز ممکن است یک گزینه درمانی باشد.
- داروهایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارند: پمادهای مهارکننده کلسینورین، مانند تاکرولیموس یا پیمکرولیموس، ممکن است برای افرادی که نواحی کوچکی از پوستشان، به ویژه در صورت و گردن، رنگدانه خود را از دست داده اند، مؤثر باشد. سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در مورد استفاده بدون نظر پزشک از این داروها هشدار داده است.
درمان های غیر دارویی
- نوردرمانی: فتوتراپی با اشعه ماوراء بنفش B (UVB) می تواند پیشرفت ویتیلیگوی فعال را متوقف یا کند کند. این روش زمانی مؤثرتر است که همراه با کورتیکواستروئیدها یا مهارکننده های کلسینورین استفاده شود. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، معمولاً دو تا سه جلسه درمان در هفته نیاز است. ممکن است ۱ تا ۳ ماه طول بکشد تا متوجه تغییرات شوید و رسیدن به اثر کامل به ۶ ماه یا بیشتر زمان نیاز دارد. با توجه به هشدار FDA در مورد خطر احتمالی سرطان پوست با استفاده از مهارکننده های کلسینورین، حتماً با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای استفاده از این داروها همراه با فتوتراپی صحبت کنید. برای افرادی که نمی توانند به کلینیک مراجعه کنند، دستگاه های کوچک تر و قابل حمل برای درمان خانگی نیز در دسترس هستند. عوارض جانبی احتمالی این روش شامل قرمزی، خارش و سوزش است که معمولاً چند ساعت پس از درمان برطرف می شوند.
- ترکیب پسورالن و نوردرمانی: این روش درمانی، ماده ای مشتق شده از گیاه به نام پسورالن را با نوردرمانی (فتوشیمی درمانی) ترکیب می کند تا رنگ را به لکه های روشن بازگرداند. پس از مصرف خوراکی پسورالن یا استعمال آن بر روی پوست، فرد در معرض نور ماوراء بنفش A (UVA) قرار می گیرد. این روش، اگرچه مؤثر است، اما پیچیده تر بوده و در بسیاری از مراکز با درمان UVB جایگزین شده است.
- حذف رنگ باقی مانده (دپیگمانتاسیون): اگر ویتیلیگو گسترده است و سایر درمان ها مؤثر نبوده اند، این روش می تواند یک گزینه باشد. در این درمان، یک عامل دپیگمانته کننده بر روی نواحی بدون آسیب پوست اعمال می شود تا به تدریج پوست را روشن کرده و با نواحی بی رنگ ترکیب شود. این درمان یک یا دو بار در روز و به مدت ۹ ماه یا بیشتر انجام می شود. عوارض جانبی آن می تواند شامل قرمزی، تورم، خارش و خشکی شدید پوست باشد. دپیگمانتاسیون یک راه حل دائمی است.
جراحی
اگر نوردرمانی و داروها مؤثر نبوده اند، برخی از افراد مبتلا به بیماری پایدار ممکن است کاندیدای جراحی باشند. تکنیک های زیر برای یکنواخت کردن رنگ پوست با بازگرداندن رنگدانه در نظر گرفته شده اند:
- پیوند پوست: در این روش، پزشک بخش های بسیار کوچکی از پوست سالم و دارای رنگدانه را به نواحی که رنگدانه خود را از دست داده اند، منتقل می کند. این روش گاهی اوقات برای لکه های کوچک ویتیلیگو استفاده می شود. خطرات احتمالی شامل عفونت، ایجاد اسکار، ظاهر سنگفرشی، رنگ گرفتگی نامنظم و عدم موفقیت در بازگرداندن رنگ است.
- پیوند تاول: در این روش، پزشک با استفاده از مکش، تاول هایی را روی پوست دارای رنگدانه ایجاد کرده و سپس قسمت بالایی تاول ها را به پوست بی رنگ شده پیوند می زند. خطرات احتمالی شامل ایجاد اسکار، ظاهر سنگفرشی و عدم بازگشت رنگ است. همچنین آسیب پوستی ناشی از مکش ممکن است باعث ایجاد لکه های جدید ویتیلیگو شود.
- پیوند سوسپانسیون سلولی: در این روش، پزشک مقداری بافت از پوست دارای رنگدانه برمی دارد، سلول ها را در یک محلول قرار می دهد و سپس آن ها را به ناحیه آسیب دیده پیوند می زند. نتایج رنگدانه سازی مجدد با این روش حدود چهار هفته پس از عمل شروع به ظاهر شدن می کند. خطرات احتمالی شامل ایجاد اسکار، عفونت و یکنواخت نبودن رنگ پوست است.
درمان های بالقوه آینده
درمان هایی که در حال حاضر در حال مطالعه هستند عبارتند از:
- دارویی برای تحریک سلول های رنگدانه ساز (ملانوسیت ها): این درمان بالقوه که با نام آفاملانوتید شناخته می شود، به صورت یک ایمپلنت کوچک در زیر پوست قرار می گیرد تا رشد ملانوسیت ها را تقویت کند.
- دارویی که به کنترل ملانوسیت ها کمک می کند: پروستاگلاندین E2 به صورت ژل بر روی پوست استفاده می شود و به عنوان راهی برای بازگرداندن رنگ پوست در افرادی که ویتیلیگوی آن ها گسترده نیست یا در حال گسترش نیست، در حال آزمایش است.
مراقبت های شخصی
اگر به ویتیلیگو مبتلا هستید، راهکارهای مراقبت از خود زیر می توانند به شما در مراقبت از پوست و بهبود ظاهر آن کمک کنند:
- محافظت از پوست در برابر نور خورشید: از ضدآفتاب با طیف وسیع و حداقل SPF 30 استفاده کنید. ضدآفتاب را به میزان کافی به کار برده و هر دو ساعت یکبار - یا بیشتر در صورت شنا یا تعریق - آن را تمدید کنید. همچنین، بیشتر در سایه باشید و لباس هایی بپوشید که پوست شما را در برابر نور خورشید محافظت کند. از سولاریوم ها استفاده نکنید، زیرا این کارها باعث برجسته تر شدن لکه ها می شود.
- پنهان کردن پوست آسیب دیده: اگر تغییر رنگ برایتان تحمل ناپذیر است، استفاده از محصولات آرایشی و برنزه کننده می تواند به یکسان سازی رنگ پوست کمک کند. ممکن است لازم باشد چندین برند را امتحان کنید تا محصولی را پیدا کنید که به خوبی با رنگ طبیعی پوست شما هماهنگ شود.
- از خالکوبی خودداری کنید: آسیب به پوست شما، مانند آنچه که در اثر خالکوبی رخ می دهد، ممکن است باعث ظاهر شدن لکه جدیدی از ویتیلیگو در عرض دو هفته شود.
طب مکمل و جایگزین
مطالعات محدودی نشان داده اند که برخی از گیاهان و مکمل ها ممکن است در درمان ویتیلیگو مؤثر باشند. به عنوان مثال، گیاه جینکوبیلوبا ممکن است در بازگرداندن رنگ پوست در افراد مبتلا به ویتیلیگو کمک کند. همچنین، مطالعات کوچک دیگری نشان می دهند که ترکیب آلفا لیپوئیک اسید، فولیک اسید، ویتامین C و ویتامین B-12 به همراه نوردرمانی، ممکن است برای برخی افراد به بازگرداندن رنگ پوست منجر شود.
مانند هر درمان غیرتجویزی، قبل از استفاده از روش های طب مکمل و جایگزین، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا از عدم تداخل آن ها با سایر درمان هایتان اطمینان حاصل نمایید.
مقابله و حمایت روانی
تغییر در ظاهر ناشی از ویتیلیگو ممکن است باعث ایجاد استرس، خجالت یا ناراحتی شود. با این حال، با اتخاذ رویکردهای مناسب، می توانید به خوبی با این شرایط کنار بیایید:
- با یک متخصص صحبت کنید: پزشکی را پیدا کنید که اطلاعات زیادی در مورد این بیماری داشته باشد. یک متخصص پوست بهترین گزینه است.
- اطلاعات خود را افزایش دهید: تا جایی که می توانید در مورد ویتیلیگو و گزینه های درمانی آن اطلاعات کسب کنید تا در تصمیم گیری ها نقش فعال تری داشته باشید.
- احساسات خود را بیان کنید: اگر احساس انزوا و افسردگی می کنید، حتماً به پزشک سلامت روان خود اطلاع دهید.
- از عزیزان خود کمک بگیرید: با خانواده و دوستان خود درباره بیماری خود صحبت کنید.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
احتمالاً ابتدا به پزشک عمومی خود مراجعه می کنید، سپس ممکن است به یک متخصص پوست ارجاع داده شوید. برای بهینه سازی زمان ملاقات، بهتر است از قبل آماده باشید.
آن چه می توانید انجام دهید
سابقه پزشکی خانوادگی خود را بررسی کنید: بررسی کنید آیا کسی در خانواده شما سابقه ابتلا به ویتیلیگو، بیماری تیروئید یا یک بیماری خودایمنی داشته است یا خیر.
اطلاعات شخصی خود را آماده کنید: هرگونه رویداد استرس زای اخیر، تغییرات مهم زندگی، آفتاب سوختگی ها و عارضه های پوستی را یادداشت کنید.
فهرست داروها و مکمل ها: فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، به همراه دوز آن ها، تهیه کنید.
سوالات خود را بنویسید: سوالات خود را یادداشت کنید تا چیزی را فراموش نکنید. برخی از سوالات کلیدی که می توانید بپرسید عبارتند از:
- محمل ترین علت علائم من چیست؟
- چه علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا به آزمایش خاصی نیاز دارم؟
- آیا این وضعیت موقتی است یا طولانی مدت؟
- چه درمان هایی در دسترس هستند و کدام را توصیه می کنید؟
- چه عوارض جانبی را می توانم از درمان انتظار داشته باشم؟
- آیا کاری برای بهبود وضعیت، مانند استفاده از ضدآفتاب خاص، می توانم انجام دهم؟
- آیا می توانید محصولی برای پوشاندن لکه ها توصیه کنید؟
- چه وب سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنید؟
از پزشک چه انتظاری می رود:
پزشک برای تشخیص دقیق، چند سؤال کلیدی از شما خواهد پرسید، مانند:
- چه زمانی متوجه لکه های روشن روی پوست خود شدید؟
- آیا قبل از ظهور لکه ها، دچار آفتاب سوختگی یا عارضه پوستی شده بودید؟
- آیا به نور خورشید حساسیت دارید؟
- آیا لکه ها خارش دارند یا علائم دیگری ایجاد می کنند؟
- آیا سابقه مشابهی از تغییرات پوستی داشته اید؟
- آیا کسی در خانواده شما ویتیلیگو یا یک بیماری خودایمنی دارد؟
- آیا در معرض مواد شیمیایی تند و بسیار قوی قرار می گیرید؟
- آیا این وضعیت بر کیفیت زندگی شما تأثیر می گذارد؟
- آیا دارو یا مکمل خاصی مصرف می کنید؟
آن چه می توانید در این مدت انجام دهید
تا زمانی که با پزشک خود ملاقات می کنید، می توانید مراقبت های زیر را انجام دهید:
- از پوست خود محافظت کنید: میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید را محدود کرده و از یک ضدآفتاب وسیع الطیف با حداقل SPF 30 استفاده کنید.
- لکه ها را بپوشانید: اگر به دلیل تغییرات پوستی خود احساس ناراحتی می کنید، می توانید از لوازم آرایش یا محصولات خودبرنزه کننده برای پوشاندن نواحی آسیب دیده استفاده کنید.
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.