کراتیت که از آن به نام های التهاب قرنیه یا زخم قرنیه نیز یاد می شود، نوعی عارضه شایع چشمی است که به دلایل عفونی یا غیر عفونی ایجاد می شود. استفاده غیرصحیح از لنزهای چشمی می تواند یکی از اصلی ترین علت های کراتیت باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز کراتیت، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
کراتیت، التهاب قرنیه (بافت شفاف و گنبدی شکل در جلوی چشم که مردمک و عنبیه را می پوشاند) می باشد. کراتیت ممکن است با عفونت همراه باشد یا نباشد. کراتیت غیر عفونی می تواند ناشی از نوعی آسیب نسبتاً جزئی، مانند استفاده طولانی مدت از لنزهای تماسی یا وارد شدن جسم خارجی در چشم، باشد. کراتیت عفونی توسط باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها ایجاد می شود.
در صورت ایجاد قرمزی در چشم یا سایر علائم کراتیت، با متخصص چشم ملاقات کنید. با تشخیص به موقع، موارد خفیف تا متوسط کراتیت معمولاً بدون کاهش قدرت بینایی قابل درمان هستند. عدم بهبود کراتیت یا تشدید عفونت، می تواند منجر به عوارض جدی شده و ممکن است برای همیشه به بینایی آسیب برساند.
علائم
- قرمزی چشم
- درد چشم
- اشک زیاد یا سایر ترشحات از چشم
- مشکل باز کردن پلک به دلیل درد یا سوزش
- تاری دید
- کاهش بینایی
- حساسیت به نور یا فتوفوبیا
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر متوجه هر یک از علائم کراتیت شدید، فوراً به متخصص چشم مراجعه کنید. تاخیر در تشخیص و درمان کراتیت می تواند منجر به عوارض جدی و حتی نابینایی شود.
علل بیماری
- جراحت. اگر جسمی، سطح قرنیه را خراش دهد یا آسیب برساند، می تواند باعث کراتیت غیر عفونی شود. علاوه بر این، آسیب ممکن است به میکروارگانیسم ها اجازه دهد تا به قرنیه آسیب دیده رسیده و باعث کراتیت عفونی شود.
- قارچ ها یا انگل ها. این موجودات ممکن است روی سطح یک لنز تماسی یا محفظه نگه داری لنز زندگی کنند. وقتی لنز در چشم قرار می گیرد، می تواند قرنیه را آلوده کرده و در نتیجه کراتیت عفونی ایجاد کند. عدم رعایت بهداشت لنزهای تماسی یا استفاده بیش از حد از آن ها می تواند باعث کراتیت عفونی و غیرعفونی شود.
- ویروس ها. ویروس های هرپس (هرپس سیمپلکس و هرپس زوستر) ممکن است باعث کراتیت شوند.
- باکتری ها. استافیلوکوک، استرپتوکوک و سودوموناس باکتری های رایجی هستند که عامل کراتیت هستند.
- آب آلوده. باکتری ها، قارچ ها و انگل های موجود در آب (به ویژه در اقیانوس ها، رودخانه ها، دریاچه ها و جکوزی ها) می توانند هنگام شنا وارد چشم ها شده و منجر به کراتیت شوند. با این حال، حتی اگر در معرض این میکروارگانیسم ها باشید، قرنیه سالم بعید است که عفونی شود، مگر اینکه قبلاً سطح قرنیه (به عنوان مثال در نتیجه استفاده طولانی مدت از لنز تماسی) آسیب دیده باشد.
ریسک فاکتورها (عوامل خطرساز)
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به کراتیت را افزایش دهند عبارتند از:
- لنزهای تماسی. استفاده از لنزهای تماسی (به ویژه خوابیدن با لنزها) خطر ابتلا به کراتیت عفونی و غیر عفونی را افزایش می دهد. این خطر معمولاً ناشی از استفاده طولانی تر از حد تجویز شده، ضدعفونی نادرست یا استفاده از لنزهای تماسی هنگام شنا است. کراتیت در افرادی که از لنزها به مدت طولانی یا به طور مداوم استفاده می کنند، شایع تر از افرادی است که از لنزهای روزانه استفاده می کنند و آنها را در شب بیرون می آورند.
- کاهش ایمنی. اگر سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری یا داروها ضعیف شده باشد، خطر ابتلا به کراتیت بیشتر است.
- کورتیکواستروئیدها. استفاده از قطره های کورتیکواستروئیدی برای درمان اختلال چشمی می تواند خطر ابتلا به کراتیت عفونی را افزایش دهد یا بیماری را تشدید کند.
- جراحت چشمی. اگر یکی از قرنیه ها در گذشته بر اثر جراحت آسیب دیده باشد، احتمال ابتلا به کراتیت بیشتر است.
عوارض بیماری
عوارض بالقوه کراتیت عبارتند از:
- التهاب و اسکار مزمن قرنیه
- عفونت های ویروسی مزمن یا مکرر قرنیه
- زخم های باز روی قرنیه "زخم قرنیه"
- کاهش موقت یا دائمی بینایی
- نابینایی
پیشگیری از ابتلا به بیماری
مراقبت از لنزهای تماسی
اگر از لنزهای تماسی استفاده می کنید، استفاده صحیح، تمیز و ضدعفونی کردن آن می تواند به پیشگیری از کراتیت کمک کند. اقدامات زیر در حین استفاده از لنزهای تماسی می توانند کمک کننده باشند:
- لنزهای روزانه را انتخاب کنید و قبل از خواب آنها را بیرون بیاورید.
- قبل از دست زدن به لنزها، دست های خود را کاملاً بشویید و خشک کنید.
- توصیه های پزشک خود را برای مراقبت از لنزها دنبال کنید.
- فقط از محصولات استریلی استفاده کنید که به طور خاص برای مراقبت از لنزهای تماسی ساخته شده اند و از محصولات مراقبتی مخصوص نوع لنزهای مورد استفاده ی خود، استفاده کنید.
- لنزهای تماسی خود را طبق تجویز پزشک تعویض کنید.
- هر 3 تا 6 ماه یکبار محفظه نگه داری لنزهای خود را تعویض کنید.
- هر بار که لنزهای خود را ضد عفونی می کنید، محلول استفاده شده در محفظه لنزهای تماسی را دور بریزید. بر روی محلول استفاده شده، محلول جدید نریزید.
- هنگام شنا از لنز استفاده نکنید.
پیشگیری از انتقال ویروسی
برخی از اشکال کراتیت ویروسی را نمی توان به طور کامل از بین برد. اما اقدامات زیر ممکن است از بروز کراتیت ویروسی و انتقال آن به فردی دیگر پیشگیری کند:
- اگر تبخال دارید، از دست زدن به چشم ها، پلک ها و پوست اطراف چشم خودداری کنید، مگر اینکه دست های خود را کاملا و به خوبی شسته باشید.
- فقط از قطره های چشمی که توسط چشم پزشک تجویز شده است، استفاده کنید.
- شستن مکرر دست ها می تواند انتقال ویروس را کاهش دهد.
تشخیص
تشخیص کراتیت معمولاً به صورت زیر انجام می شود:
- معاینه چشم. اگرچه ممکن است باز کردن چشم ها برای معاینه اذیت کننده باشد، اما مهم است که پزشک بتواند چشم را معاینه کند.
- معاینه با چراغ قوه پزشکی. چشم پزشک معمولاً چشم را با استفاده از چراغ قوه پزشکی معاینه می کند تا واکنش مردمک چشم، اندازه و سایر عوامل را بررسی کند. ممکن است ماده ای ای روی سطح چشم اعمال شود. این ماده با استفاده از نور باعث می شود که آسیب به سطح قرنیه راحت تر دیده شود.
- آزمایش لامپ اسلیت. پزشک، چشمان را با ابزار خاصی به نام لامپ اسلیت بررسی می کند. این آزمایش، منبع نور و بزرگنمایی برای تشخیص نوع و وسعت کراتیت و همچنین تأثیری را که ممکن است بر سایر ساختارهای چشم گذاشته باشد، فراهم می کند.
- بررسی های آزمایشگاهی. پزشک ممکن است از اشک یا برخی از سلول های قرنیه به منظور بررسی آزمایشگاهی برای تعیین علت کراتیت و کمک به تهیه یک برنامه درمانی، نمونه بگیرد.
درمان
کراتیت غیر عفونی
درمان کراتیت غیر عفونی بسته به شدت آن متفاوت است. به عنوان مثال، با ناراحتی خفیف ناشی از خراش قرنیه، قطره های اشک مصنوعی ممکن است تنها درمان باشد. با این حال، اگر کراتیت باعث اشک و درد قابل توجهی شود، ممکن است تجویز سایر داروهای موضعی چشم ضروری باشد.
کراتیت عفونی
درمان کراتیت عفونی بسته به علت عفونت متفاوت است.
- کراتیت باکتریایی. استفاده از قطره های چشمی آنتی بیوتیکی قدم اول درمان برای کراتیت باکتریایی است. بسته به شدت عفونت، دفعات مصرف می تواند از حدود چهار بار در روز تا هر 30 دقیقه یک بار (حتی در طول شب)، متغیر باشد. گاهی اوقات آنتی بیوتیک های خوراکی به عنوان مکمل درمان نیز تجویز می شود.
- کراتیت قارچی. کراتیت ناشی از قارچ ها معمولاً به مصرف ترکیبی از قطره های چشمی و داروهای خوراکی ضد قارچ نیاز دارد.
- کراتیت ویروسی. اگر ویروسی عامل عفونت باشد، قطره های چشمی و داروهای خوراکی ضد ویروسی ممکن است موثر باشند. برخی ویروس ها فقط به مراقبت های ساده ای مانند استفاده مداوم قطره اشک مصنوعی نیاز دارند.
- کراتیت آکانتاموبا. درمان کراتیت ناشی از انگل آکانتاموبا دشوار است. به طور معمول قطره های چشمی ضد انگلی استفاده می شود، اما برخی از عفونت های آکانتامبا به دارو مقاوم هستند و ممکن است چندین ماه به درمان نیاز داشته باشند. موارد شدید کراتیت آکانتامبا ممکن است منجر به پیوند قرنیه شود.
اگر کراتیت به دارو پاسخ ندهد یا باعث آسیب دائمی به قرنیه شود که به طور قابل توجهی بینایی را مختل کند، پزشک ممکن است پیوند قرنیه را تجویز کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم چشمی دارید که شما را نگران می کند، به پزشک مراجعه کنید. بسته به نوع و شدت علائم، پزشک ممکن است شما را به متخصص چشم ارجاع دهد.
آنچه می توانید انجام دهید
- هنگام قرار ملاقات از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مثلاً توقف استفاده از لنزهای تماسی یا قطره های چشمی.
- هر علائمی را که تجربه می کنید، از جمله علائمی که ممکن است به دلیل تعیین وقت ملاقات نامرتبط به نظر برسد، یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، از جمله ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه کنید.
- سوالاتی را که می توانید در طول ملاقات خود بپرسید بنویسید.
زمان شما محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از قرار ملاقات خود نهایت استفاده را ببرید. برای کراتیت، برخی از سوالات اساسی که بهتر است بپرسید عبارتند از:
- چه چیزی احتمالاً باعث علائم من شده است؟
- علل احتمالی دیگر برای علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- بهترین اقدام چیست؟
- دچار بیماری های دیگری نیز می باشم؛ چگونه می توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
- آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- آیا باید به متخصص دیگری مراجعه کنم؟
- آیا بروشور یا محتوای چاپ شده دیگری وجود دارد که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
علاوه بر سؤالاتی که آماده کرده اید، هر زمان که چیزی را متوجه نشدید در پرسیدن سؤال تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
سؤالاتی که ممکن است پزشک بپرسد، عبارتند از:
- چه زمانی شروع به تجربه علائم کردید؟
- علائم مداوم بود یا گاه به گاه؟
- شدت علائم چقدر است؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم را تشدید می کند؟
- آیا اخیراً چشم شما آسیب دیده است؟
- آیا اخیراً شنا کرده اید یا در جکوزی بوده اید؟
- علائم روی یک چشم تاثیر می گذارد یا هر دو چشم؟
- آیا از لنزهای تماسی استفاده می کنید؟
- آیا با لنزهای تماسی خود می خوابید؟
- چگونه لنزهای تماسی خود را تمیز می کنید؟
- هر چند وقت یک بار محفظه لنز تماسی خود را تعویض می کنید؟
- آیا در گذشته مشکل مشابهی داشته اید؟
- آیا اکنون از قطره های چشمی استفاده می کنید یا اخیراً از قطره استفاده کرده اید؟
- سلامت عمومی چگونه است؟
- آیا تا به حال دچار بیماری مقاربتی شده اید؟
- آیا داروهای با نسخه یا مکمل مصرف می کنید؟
- آیا اخیراً نوع لوازم آرایشی که استفاده می کنید را تغییر داده اید؟
