نقرس از بیماری های التهابی است که باعث درد و تورم در مفاصل می شود و به طور معمول برای یک تا دو هفته به طول می انجامد. عود نقرس اغلب از انگشت شست پا یا ساق پا شروع می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز نقرس، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
نقرس نوعی رایج از التهاب مفاصل می باشد که هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود. در این بیماری حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت در مفاصل که اغلب در مفاصل قاعده انگشت شست پا هست، ایجاد می شود.
حمله نقرس اغلب اوقات در نیمه شب با سوزش انگشت شست پا و به شکل ناگهانی بروز پیدا می کند. مفصل آسیب دیده گرم، متورم و حساس می شود که حتی وزن روی آن نیز غیر قابل تحمل می شود.
علائم
علائم و نشانه های نقرس تقریباً همیشه به طور ناگهانی و غالباً در شب اتفاق می افتد. این علائم به طور معمول شامل موارد زیر می باشد:
- درد زیاد مفاصل. نقرس می تواند در هر مفصلی به خصوص مفصل بزرگ انگشت شست پا، ایجاد شود. مفاصل دیگر که شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ و انگشتان دست می باشد، نیز ممکن است دچار این عارضه شوند. درد احتمالاً در چهار تا 12 ساعت اول پس از شروع آن شدیدتر می شود.
- درد طولانی. بعد از کم شدن درد اولیه، گاهی برخی از ناراحتی های مفصلی از چند روز تا چند هفته می تواند طول بکشد. حملات بعدی احتمالاً طولانی تر بوده و مفاصل بیشتری را تحت تأثیر قرار می دهند.
- التهاب و قرمزی. مفصل یا مفاصل آسیب دیده متورم، گرم و قرمز می شوند.
- دامنه حرکتی کم. با پیشرفت نقرس، ممکن است نتوان مفاصل خود را به طور عادی حرکت داد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر درد ناگهانی و شدیدی در مفصل احساس کردید، به پزشک خود مراجعه کنید.
علل بیماری
اگر بلورهای اوره در مفصل جمع شوند و باعث التهاب و درد شدید شوند، نقرس به وجود می آید. وقتی مقادیر بسیار زیادی اسید اوریک در خون باشد که به هر دلیلی دفع نشود، بلورهای اوره تشکیل می شوند.
بدن هنگام تجزیه پورین، اسید اوریک تولید می کند. پورین به مقدار بسیار زیادی در گوشت و تا حدی در غذاهای دریایی یافت می شود. سایر غذاها نیز می توانند سطح بالایی از اسید اوریک را داشته باشند، مانند نوشیدنی های الکلی، به ویژه آبجو، و نوشیدنی های شیرین شده با قند میوه.
به طور معمول، اسید اوریک در خون حل شده و از طریق کلیه ها وارد ادرار می شود. اما گاهی اوقات یا بدن بیش از حد اسید اوریک تولید می کند و یا کلیه ها اسید اوریک کمتری دفع می کنند. در این شرایط، اسید اوریک ممکن است تجمع یافته و در یک مفصل یا بافت اطراف آن کریستال های تیز و مانند سوزن ایجاد کند که باعث درد، التهاب و تورم می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
تجمع بیش از حد اسید اوریک در بدن می تواند باعث نقرس شود. عواملی که ممکن است سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهند عبارتند از:
- رژیم غذایی. مصرف یک رژیم غذایی که سرشار از گوشت و غذاهای دریایی و نوشیدنی هایی که با قند میوه شیرین شده اند، باشد، می تواند سطح اسید اوریک را افزایش داده و در نتیجه خطر ابتلا به نقرس را زیاد کند. مصرف الکل، به ویژه آبجو، خطر نقرس را تا حدی افزایش می دهد.
- چاقی. اضافه وزن باعث تولید اسید اوریک بیشتری در بدن شده و دفع اسید اوریک را برای کلیه ها سخت تر می کند.
- عارضه ها و بیماری ها. برخی بیماری ها می توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد. از این دسته می توان به فشار خون بالا و بیماری های مزمن مانند دیابت، سندرم متابولیک و بیماری های قلبی و کلیوی اشاره کرد.
- برخی داروها. استفاده از دیورتیک های تیازید ( دارو های ادرار آور)، که معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود، و آسپیرین با دوز پایین نیز می تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد.
- سابقه خانوادگی ابتلا به نقرس. اگر سایر اعضای خانواده نقرس داشته باشند، احتمال ابتلا به این بیماری زیاد خواهد شد.
- سن و جنسیت. ، اساساً به این دلیل که سطح اسید اوریک در زنان کمتراست، نقرس در مردان بیشتر اتفاق می افتد. با این حال، میزان اسید اوریک در زنان بعد از یائسگی به مردان نزدیک می شود. همچنین به احتمال زیاد مردان زودتر و در سنین 30 تا 50 سالگی دچار نقرس می شوند، در حالی که زنان پس از یائسگی ممکن است علائم این بیماری را تجربه کنید.
- جراحی یا ضربه اخیر. تجربه جراحی یا ضربه شدید با افزایش خطر ابتلا به حمله نقرس همراه می باشد.
عوارض بیماری
مبتلایان به نقرس ممکن است دچار عوارض شدیدی از جمله موارد زیر شوند:
- عود نقرس. برخی از افراد ممکن است دیگر هرگز علائم و نشانه های نقرس را تجربه نکنند، باقی افراد ممکن است هر سال چندین بار نقرس را تجربه کنند. داروها ممکن است تا حدی از بروز مجدد نقرس در افراد جلوگیری کند. در صورت عدم درمان، نقرس می تواند باعث فرسایش و تخریب مفصل شود.
- نقرس پیشرفته. نقرس درمان نشده ممکن است باعث ایجاد رسوب بلورهای اوره در زیر پوست و تشکیل گره هایی به نام توفی شود. توفی ممکن است در مناطق مختلفی مانند انگشتان دست، پا، آرنج یا تاندون آشیل در پشت مچ پا ایجاد شود. توفی معمولاً دردناک نیست، اما در حملات نقرس ممکن است متورم و حساس شود.
- سنگ کلیه. بلورهای ادرار ممکن است در مجاری ادراری افراد مبتلا به نقرس جمع شده و باعث سنگ کلیه شوند. داروها می توانند خطر سنگ کلیه را کاهش دهد.
پیشگیری از بروز بیماری
در دوره های بدون علائم، این دستورالعمل های غذایی ممکن است به محافظت در برابر حملات نقرس در آینده کمک کنند:
- مایعات زیاد بنوشید. آب فراوان بنوشید. میزان مصرف نوشیدنی های شیرین شده خود را -به ویژه آنها که با شربت ذرت با فروکتوز بالا شیرین می شوند- محدود کنید.
- الکل را محدود کرده یا به کل از مصرف آن اجتناب کنید. با پزشک خود درمورد این که آیا نوع الکل و مقدار آن برای شما بی خطر است صحبت کنید. شواهد اخیر نشان می دهد که آبجو به ویژه در مردان احتمال بروز علائم نقرس را افزایش می دهد.
- پروتئین را از محصولات لبنی کم چرب دریافت کنید. محصولات لبنی کم چرب ممکن است در واقع یک اثر محافظتی در برابر نقرس داشته باشند، بنابراین بهترین پروتئین هستند.
- وزن بدن خود را کنترل کنید. کاهش وزن ممکن است سطح اسید اوریک را در بدن کاهش دهد. اما از صبحانه نخوردن یا کاهش سریع وزن خودداری کنید، زیرا انجام این کار باعث افزایش موقت سطح اسید اوریک می شود.
تشخیص
آزمایش ها برای کمک به تشخیص نقرس معمولاً به اشکال زیر انجام می شود:
- آزمایش مایع مفصلی. پزشک ممکن است توصیه کند تا مایع مفصل آسیب دیده با سوزن کشیده شده و بررسی شوند؛ هنگام بررسی این مایع در زیر میکروسکوپ، ممکن است بلورهای اوره قابل مشاهده باشند.
- آزمایش خون. پزشک ممکن است آزمایش خون را برای اندازه گیری میزان اسید اوریک و کراتینین در خون توصیه کند. نتایج آزمایش خون می تواند گمراه کننده باشد چرا که برخی از افراد سطح اسید اوریک بالا دارند، اما هرگز نقرس را تجربه نمی کنند و بعضی از افراد علائم و نشانه های نقرس دارند، اما سطح غیرمعمول اسید اوریک در خون ندارند.
- رادیوگرافی. تصویربرداری از مفصل می تواند برای تشخیص دلایل التهاب مفصل مفید باشد.
- سونوگرافی. سونوگرافی می تواند بلورهای اوره را در یک مفصل نشان دهد. این روش در اروپا بیشتر از ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرد.
درمان
درمان نقرس معمولاً به کمک دارو می شود. اینکه شما و پزشک چه داروهایی را انتخاب می کنید، براساس سلامت فعلی و اولویت های شما خواهد بود.
از داروهای نقرس می توان برای درمان حملات حاد و جلوگیری از حملات بعدی نقرس استفاده کرد. داروها همچنین می توانند خطر ابتلا به عوارض نقرس را کاهش دهند.
داروهای درمان حملات نقرس
داروهایی که برای درمان حملات حاد و جلوگیری از حملات بعدی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی. دارو های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم و همچنین دارو های ضد التهاب غیر استرویدی نیازمند نسخه مانند ایندومتاسین یا سلکوکسیب ممکن است برای جلوگیری از حمله حاد تجویز شود. این داروها گاهی خطر خونریزی و زخم معده را افزایش می دهند.
- کلشی سین. پزشک ممکن است کلشی سین، نوعی مسکن را که به طور مؤثری درد نقرس را کاهش می دهد، توصیه کند. اثربخشی این دارو ممکن است تحت تأثیر عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال، به خصوص اگر در دوزهای زیاد مصرف شود، قرار گیرد.
- کورتیکواستروئیدها. داروهای کورتیکواستروئیدی، مانند داروی پردنیزون، ممکن است التهاب و درد نقرس را کنترل کنند. کورتیکواستروئیدها ممکن است به صورت قرص یا تزریقی باشند. به طور معمول، کورتیکواستروئیدها برای افرادی که نقرس دارند و نمی توانند داروهای ضد التهاب استرویدی یا کلشی سین استفاده کنند، تجویز می شود. عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها ممکن است شامل تغییرات خلقی، افزایش سطح قند خون و افزایش فشار خون باشد.
داروهایی جهت جلوگیری از عوارض نقرس
گاهی پزشک برای کاهش خطر ابتلا به عوارض ناشی از نقرس، داروهایی تجویز می کند. در صورت ابتلا به بیماری های مزمن کلیوی یا سنگ کلیه، ممکن است پزشک داروهایی برای کاهش سطح اسید اوریک بدن تجویز کند. گزینه های دارویی عبارتند از:
- داروهایی که از تولید اسید اوریک جلوگیری می کنند. داروهایی از خانواده بازدارنده های زانتین اکسیداز، از جمله آلوپورینول (آلوپریم، لوپورین، زیلوپریم) و فبوکوستات (یولریک)، میزان اسید اوریک بدن را کاهش می دهند. این داروها می توانند با کاهش سطح اسید اوریک خون و خطر عارضه را کاهش دهد. عوارض جانبی آلوپورینول به صورت عارضه های پوستی و تغییر تعداد سلول های خونی می باشد. عوارض جانبی فبوکوستات شامل عارضه های پوستی، حالت تهوع، اختلال عملکرد کبد و افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری قلب است.
- داروهایی که باعث دفع اسید اوریک می شوند. این داروها شامل پروبنسید (پروبالان) و لزینوراد (زورامپیک) می باشند. این داروها باعث دفع اسید اوریک از کلیه ها شده و سطح اسید اوریک را در ادرار افزایش می دهد، در نتیجه این فعل و انفعالات میزان اسید اوریک در بدن کاهش یافته و احتمال عود نقرس و بروز عوارض ناشی از آن نیز کم می شود. عوارض جانبی شامل عارضه های پوستی، معده درد و سنگ کلیه است. لزینوراد را فقط می توان همراه با داروهای خانواده بازدارنده های زانتین اکسیداز مصرف کرد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
داروها در اکثر موارد مؤثرترین راه برای درمان نقرس حاد هستند و می توانند از حملات متداول نقرس جلوگیری کنند. با این حال، ایجاد برخی از تغییر در سبک زندگی نیز مهم است، مانند:
- محدود کردن نوشیدنی های الکلی و نوشیدنی های شیرین شده با قند میوه و برعکس، نوشیدن مقدار زیادی نوشیدنی غیر الکلی، به ویژه آب.
- محدود کردن مصرف غذاهای سرشار از پورین، مانند گوشت قرمز و غذاهای دریایی.
- ورزش منظم و کاهش وزن، نگه داشتن بدن در وزن سالم خطر ابتلا به نقرس را کاهش می دهد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت تجربه علائم مشابه نقرس، به پزشک مراجعه کنید. پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است شما را به متخصص روماتولوژی ارجاع دهد.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما برای آماده شدن برای قرار ملاقات و مواردی که می توانید از پزشک انتظار داشته باشید آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
علائم خود را بنویسید، از جمله زمان شروع و تعداد دفعات بروز آن ها.
اطلاعات مهم شخصی، شامل تغییرات بزرگ یا عوامل سترس زا در زندگی خود را یادداشت کنید.
فهرستی از اطلاعات پزشکی خود از جمله ابتلا به سایر بیماری ها و نام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی را که مصرف می کنید و سابقه ابتلای سایر افراد خانواده به نقرس تهیه می کنید.
در صورت امکان همراه با یکی از اعضای خانواده یا دوست خود به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات ممکن است به خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که هنگام قرار ملاقات که به شما داده می شود، دشوار باشد و شخصی که شما را همراهی می کند ممکن است چیزی را که فراموش کرده اید به خاطر آورد.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در صورت اتمام زمان، سوالات خود را از مهمترین تا کم اهمیت ترین لیست کنید. در مورد این بیماری، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علل علائم من چیست؟
- انجام چه آزمایش هایی را توصیه می کنید؟
- آیا هیچ روش درمانی یا تغییری در سبک زندگی وجود دارد که به بهبودی علائم من کمک کند؟
- عوارض جانبی و احتمالی داروهایی که تجویز می کنید چیست؟
- چه مدت پس از شروع درمان علائم من باید بهبود یابد؟
- آیا من نیاز به استفاده طولانی مدت از داروها دارم؟
- دچار بیماری دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم آنها را به بهترین شکل با هم مدیریت کنم؟
- آیا تغییراتی در رژیم غذایی من توصیه می کنید؟
- آیا نوشیدن الکل برای من بی خطر است؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شخص می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها باعث استفاده صحیح از زمان ویزیت می شود ،پزشک امکان دارد بپرسد:
- از چه زمانی علائم شروع شده است؟
- آیا علائم مقطعی است؟ یا مداوم؟
- آیا عواملی مانند برخی غذاها یا استرس های جسمی یا روحی بر روی شما اثر می گذارد؟
- آیا تحت درمان برای بیماری دیگر نیز هستید؟
- در حال حاضر چه داروهایی را مصرف می کنید، شامل دارو های بدون نسخه داروهای تجویزی و همچنین ویتامین ها و مکمل ها؟
- آیا هیچ یک از بستگان درجه یک شما، مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر، سابقه نقرس دارند؟
- در یک روز معمولی رژیم غذایی شما چگونه است؟
- الکل می نوشید؟ اگر بله، چند بار در روز؟
