عفونت ناشی از نگلریا

عفونت نگلریا نوعی بیماری نادر اما کشنده ی مغزی است که توسط آمیب نگلریا فاولری ایجاد می شود و معمولاً از طریق آب های گرم و شیرین وارد بینی شده و به مغز حمله می کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز عفونت نگلریا، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

عفونت نگلریا چیست؟

عفونت نگلریا نوعی بیماری نادر اما بسیار خطرناک مغزی است که توسط آمیب نگلریا فاولری (نوعی تک سلولی) ایجاد می شود. این آمیب معمولاً در آب های گرم و شیرین مانند دریاچه ها، رودخانه ها و چشمه های آب داغ زندگی می کند و می تواند در هنگام شنا یا انجام ورزش های آبی از طریق بینی وارد بدن شود.

پس از ورود به بدن، آمیب به سمت مغز حرکت کرده و باعث عفونت مغزی شدید می شود که اغلب مرگبار است. متأسفانه بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، ظرف یک هفته جان خود را از دست می دهند.

با وجود اینکه سالانه میلیون ها نفر در معرض این آمیب قرار می گیرند، تنها تعداد انگشت شماری به بیماری مبتلا می شوند. هنوز مشخص نیست که چرا برخی افراد به عفونت دچار شده و برخی دیگر سالم می مانند.

استفاده از دماغ گیر هنگام شنا و اجتناب از ورود آب به بینی در آب های گرم و شیرین، می تواند به پیشگیری از این عفونت کمک کند.

علائم عفونت نگلریا

نگلریا فاولری باعث نوعی بیماری مغزی به نام مننگوانسفالیت آمیبی اولیه (PAM) می شود. این بیماری باعث التهاب و تخریب بافت مغز شده و به سرعت پیشرفت می کند.

علائم این عفونت معمولاً بین 2 تا 15 روز پس از قرار گرفتن در معرض آمیب ظاهر می شوند.

علائم اولیه:

• تب
• سردرد ناگهانی و شدید
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی بینی یا آبریزش بینی
• تغییر در حس بویایی و چشایی

علائم پیشرفته:

با پیشرفت بیماری، علائم زیر ظاهر می شوند:

• گرفتگی گردن
• حساسیت به نور
• گیجی و از دست دادن تمرکز
• عدم تعادل و سرگیجه
• خواب آلودگی شدید
• تشنج
• توهم

این بیماری به سرعت پیشرفت می کند و معمولاً ظرف 5 روز از شروع علائم منجر به مرگ می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورتی که پس از شنا در آب های گرم و شیرین، دچار علائمی مانند سردرد ناگهانی، تب، گرفتگی گردن و استفراغ شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص و درمان زودهنگام می تواند شانس نجات را افزایش دهد.

علل ابتلا به عفونت نگلریا

این عفونت توسط آمیب نگلریا فاولری ایجاد می شود که در آب های گرم و شیرین در سراسر جهان یافت می شود. این آمیب در تابستان و هوای گرم شایع تر است و گاهی در خاک نیز وجود دارد.

مسیر ورود آمیب به بدن:

1. آمیب از طریق آب آلوده یا گرد و غبار وارد بینی می شود.
2. از طریق عصب بویایی به مغز راه پیدا می کند.
3. در مغز شروع به تخریب بافت مغزی می کند و باعث التهاب شدید می شود.

نکات مهم:

• این آمیب از طریق نوشیدن آب آلوده یا تماس پوستی منتقل نمی شود.
• این عفونت از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند.
• آب نمک، آب اقیانوس و استخرهای ضدعفونی شده معمولاً فاقد این آمیب هستند.

برای کاهش خطر ابتلا، باید از ورود آب آلوده به بینی جلوگیری کنید و از شنا در آب های گرم و شیرین ناشناخته خودداری نمایید.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

با وجود اینکه سالانه میلیون ها نفر در معرض آمیب نگلریا فاولری قرار می گیرند، تنها تعداد بسیار کمی از آن ها به عفونت مغزی ناشی از این آمیب مبتلا می شوند. بر اساس گزارش های بین سال های 2010 تا 2019، تنها 34 مورد ابتلا به این بیماری در آمریکا ثبت شده است.

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به عفونت نگلریا:

1. شنا در آب های گرم و شیرین

   • بیشترین موارد ابتلا در افرادی دیده شده است که در دو هفته اخیر در دریاچه های آب شیرین شنا کرده اند.
   • این آمیب بیشتر در دریاچه ها، رودخانه ها، آبگیرهای طبیعی و چشمه های آب گرم رشد می کند.

2. اقامت در مناطق گرمسیری

   • آمیب نگلریا در آب های گرم و در فصول گرم سال رشد بهتری دارد.
   • اغلب موارد ابتلا در ایالت های جنوبی آمریکا گزارش شده است، اما در مناطق شمالی نیز در صورت افزایش دمای آب، خطر ابتلا وجود دارد.

3. سن فرد

   • کودکان و نوجوانان بیش از بزرگسالان در معرض خطر هستند.
   • این موضوع می تواند به دلیل مدت زمان طولانی تری باشد که آن ها در آب می مانند یا فعالیت های پرتحرک تری در آب دارند که احتمال ورود آب به بینی را افزایش می دهد.

4. شستشوی بینی با آب آلوده

   • در موارد نادر، عفونت در افرادی که از آب آلوده برای شستشوی بینی یا تخلیه سینوس (مثلاً در برخی اعمال مذهبی) استفاده کرده اند، گزارش شده است.
   • استفاده از آب تصفیه نشده برای این کار می تواند خطرناک باشد.
   • روش ایمن تر:
     • از آب جوشیده و خنک شده، آب مقطر یا آب استریل شده برای شستشوی سینوس ها استفاده کنید.

پیشگیری از بروز بیماری

سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) راهکارهایی را برای کاهش خطر ابتلا به عفونت نگلریا ارائه کرده است:

1. اجتناب از شنا در آب های آلوده

• تا حد امکان از شنا، شیرجه زدن یا پریدن در آب های گرم و شیرین مانند دریاچه ها و رودخانه ها خودداری کنید.
• اگر از کیفیت و تمیزی آب مطمئن نیستید، وارد آن نشوید.

2. استفاده از دماغ گیر یا بستن بینی هنگام شنا

• اگر مجبور هستید در آب های شیرین شنا کنید، از گیره بینی (دماغ گیر) استفاده کنید.
• هنگام ورود به آب، بینی خود را محکم بگیرید تا از ورود آب جلوگیری شود.

3. کاهش حرکت رسوبات در آب

• رسوبات کف دریاچه ها و رودخانه ها ممکن است حاوی آمیب نگلریا باشند.
• هنگام شنا در آب های کم عمق و گرم، سعی کنید کف آب را زیاد به هم نزنید.

تشخیص عفونت نگلریا

تشخیص این عفونت به دلیل نادر بودن و سرعت بالای پیشرفت آن دشوار است. پزشکان معمولاً از ترکیبی از آزمایش های تخصصی و تصویربرداری برای تأیید وجود آمیب در بدن بیمار استفاده می کنند. مهم ترین روش تشخیصی، آزمایش مایع مغزی نخاعی (CSF) است که مستقیماً حضور آمیب را در سیستم عصبی بررسی می کند. در کنار آن، آزمایش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT) و ام آر آی (MRI) برای بررسی میزان آسیب مغزی و التهاب ناشی از عفونت مورد استفاده قرار می گیرند.

برای انجام آزمایش مایع مغزی نخاعی، پزشک از روش "لومبار پانکچر" یا سوراخ کمری استفاده می کند. در این روش، سوزنی نازک بین دو مهره کمری قرار داده شده و مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی استخراج می شود. این مایع در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد تا مشخص شود که آیا آمیب نگلریا در آن وجود دارد یا خیر. همچنین، این آزمایش می تواند اطلاعاتی در مورد فشار مایع مغزی و نشانه های التهاب ارائه دهد.

تصویربرداری

تصویربرداری پزشکی نیز در روند تشخیص نقش مهمی دارد. در سی تی اسکن، با استفاده از ترکیب چندین تصویر اشعه ایکس، تصاویر مقطعی دقیقی از مغز تهیه می شود که می تواند وجود خونریزی یا تورم مغزی را نشان دهد. در ام آر آی، از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی برای ارائه تصاویری با وضوح بالا از مغز استفاده می شود که می تواند تغییرات جزئی تر در بافت های نرم را نیز آشکار کند.

درمان عفونت نگلریا

درمان این عفونت به دلیل سرعت پیشرفت بالا و میزان مرگ ومیر زیاد، بسیار دشوار است. تنها تعداد اندکی از بیماران حتی با درمان زنده می مانند، بنابراین تشخیص زودهنگام و شروع سریع درمان از اهمیت حیاتی برخوردار است. درمان شامل ترکیبی از داروهای ضد آمیب و داروهای کمکی برای کاهش التهاب و کنترل تورم مغزی است.

درمان توصیه شده برای عفونت نگلریا ترکیبی از داروها است، از جمله:

• آمفوتریسین B: آمفوتریسین B یک داروی ضد قارچ قوی است که مستقیماً بر روی دیواره سلولی آمیب نگلریا اثر گذاشته و باعث از بین رفتن آن می شود. این دارو معمولاً به صورت داخل وریدی یا در برخی موارد مستقیماً به مایع مغزی نخاعی تزریق می شود تا سریع تر به محل عفونت برسد.
• میلتفوسین: میلتفوسین یک داروی ضد آمیب است که در ابتدا برای درمان سرطان پستان و بیماری سالک مورد استفاده قرار می گرفت. این دارو توانایی مختل کردن عملکرد سلولی آمیب را دارد و در مطالعات آزمایشگاهی و برخی موارد درمانی، تأثیر مثبت خود را در مقابله با نگلریا نشان داده است.
• فلوسیتوزین: فلوسیتوزین یک داروی ضد قارچ است که گاهی همراه با آمفوتریسین B برای درمان عفونت نگلریا استفاده می شود. این دارو با مهار تولید DNA و RNA در آمیب، رشد آن را متوقف می کند.
• آزیترومایسین: آزیترومایسین یک آنتی بیوتیک ماکرولیدی است که علاوه بر اثرات ضد باکتریایی، در برخی موارد اثرات ضد آمیب نیز نشان داده است. این دارو ممکن است در کنار سایر داروهای اصلی برای تقویت درمان استفاده شود.
• دگزامتازون: دگزامتازون یک داروی ضدالتهابی از دسته کورتیکواستروئیدها است که برای کاهش تورم مغز در بیماران مبتلا به عفونت نگلریا تجویز می شود. این دارو می تواند فشار داخل جمجمه ای را کاهش داده و آسیب مغزی را محدود کند.
• سایر داروها: علاوه بر داروهای اصلی، برخی داروهای کمکی مانند ضد تشنج ها برای کنترل تشنج های ناشی از آسیب مغزی و مدیریت مایعات و الکترولیت ها برای حفظ تعادل بدن نیز در برنامه درمانی بیماران استفاده می شوند. هدف از این درمان ترکیبی، کاهش آثار عفونت و افزایش احتمال بقا در بیماران مبتلا به نگلریا است.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر علائمی مانند سردرد شدید، تب، تهوع، استفراغ، گیجی یا گرفتگی گردن دارید و اخیراً در آب های شیرین گرم شنا کرده اید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. عفونت ناشی از آمیب نگلریا پیشرفت بسیار سریعی دارد و تشخیص و درمان به موقع، شانس زنده ماندن را افزایش می دهد.

برای تسریع روند تشخیص، بهتر است پاسخ های دقیقی برای سؤالات زیر آماده کنید:

• علائم و نشانه های بیماری چیست؟ علائم اولیه مانند سردرد، تب، تهوع و گرفتگی گردن را به پزشک اطلاع دهید. همچنین، اگر علائم شدیدتر شده اند (مانند گیجی، خواب آلودگی، تشنج یا از دست دادن تعادل)، ذکر این موارد بسیار مهم است.

• چه زمانی علائم شروع شدند؟ آگاهی از زمان دقیق شروع علائم می تواند به پزشک کمک کند تا شدت بیماری را ارزیابی کند و تصمیم بگیرد که چه آزمایش هایی باید انجام شوند.

• آیا چیزی باعث بهتر یا بدتر شدن علائم شده است؟ اگر عواملی مانند مصرف دارو، استراحت یا تغییر وضعیت بدن بر شدت علائم تأثیر گذاشته اند، پزشک باید از این موارد مطلع باشد.

• آیا طی دو هفته گذشته در آب های شیرین شنا کرده اید؟ ذکر دقیق محل شنا (دریاچه، رودخانه، چشمه آب گرم و غیره) و فعالیت های انجام شده (شیرجه، ورود آب به بینی و ...) برای تشخیص عفونت حیاتی است.

نکته مهم: از آنجایی که عفونت نگلریا نادر اما بسیار کشنده است، هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک می تواند خطرناک باشد. اگر احتمال می دهید که در معرض این آمیب قرار گرفته اید، حتی در صورت نداشتن تمام علائم، بهتر است سریعاً به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.