مدولوبلاستوما، نوعی تومور سیستم عصبی مرکزی است که قسمت مخچه (بخش خلفی مغز) را درگیر می کند. مدولوبلاستوما شایع ترین تومور مغزی در کودکان می باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
مدولوبلاستوما چیست؟
مدولوبلاستوما نوعی تومور مغزی سرطانی (بدخیم) است که از قسمت تحتانی پشت مغز که مخچه نام دارد، شروع می شود. مخچه در هماهنگی، تعادل و حرکت عضلات نقش دارد.
مدولوبلاستوما ممکن است از طریق مایع مغزی - نخاعی (مایعی که مغز و نخاع را احاطه کرده و از آن محافظت می کند) به سایر نواحی اطراف مغز و نخاع گسترش یابد. این تومور به ندرت به سایر نواحی بدن منتشر می شود.
مدولوبلاستوما نوعی تومور جنینی می باشد که از سلول های جنینی در مغز شروع می شود. بر اساس انواع مختلف جهش های ژنی، حداقل چهار زیرگروه مدولوبلاستوما وجود دارد. اگرچه مدولوبلاستوما ارثی نیست اما سندرم هایی مانند سندرم گورلین یا سندرم تورکوت ممکن است خطر ابتلا به مدولوبلاستوما را افزایش دهند.
مدولوبلاستوما می تواند در هر سنی رخ دهد اما بیشتر اوقات در کودکان خردسال رخ می دهد. گرچه مدولوبلاستوما تومور نادری است اما شایع ترین تومور سرطانی مغز در کودکان است.
علائم مدولوبلاستوما
علائم مدولوبلاستوما بیشتر زمانی خود را نشان می دهد که تومور رشد کرده و یا باعث فشار به مغز می شود. علائم و نشانه های مدولوبلاستوما ممکن است به اشکال زیر بروز کند:
سرگیجه
دوبینی
سردرد
حالت تهوع
هماهنگی ضعیف بین اندام ها
خستگی
راه رفتن بدون تعادل
استفراغ
تشخیص مدولوبلاستوما
روند تشخیص معمولاً با بررسی سابقه پزشکی فرد بیمار و بحث در مورد علائم و نشانه های او آغاز خواهد شد. آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص مدولوبلاستوما استفاده می شود عبارتند از:
معاینه عصبی. در طی این روش، بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی و واکنش های فرد بیمار آزمایش می شوند. این آزمایش مشخص می کند که کدام قسمت از مغز، تحت تأثیر تومور قرار گرفته است.
آزمایش های تصویربرداری. آزمایش های تصویربرداری می تواند به تعیین محل و اندازه تومور مغزی کمک کند. این آزمایش ها برای شناسایی شدت فشار یا انسداد مسیرهای مایع مغزی نخاعی نیز بسیار حائز اهمیت هستند. در برخی از موارد سی تی اسکن یا ام آر آی فوراً انجام می شود. این آزمایش ها اغلب برای تشخیص تومورهای مغزی استفاده می شوند. از تکنیک های پیشرفته تری مانند ام آر آی پرفیوژن نیز ممکن است استفاده شود.
آزمایش نمونه بافت (نمونه برداری / بیوپسی). نمونه برداری معمولاً انجام نمی شود اما در صورت عدم انجام آزمایش های تصویربرداری معمولی در مدولوبلاستوما، ممکن است توصیه شود. نمونه بافت مشکوک در آزمایشگاه برای تعیین نوع سلول، مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
برداشتن مایع مغزی نخاعی برای آزمایش (پونکسیون کمری). در این روش یک سوزن بین دو استخوان قسمت پایین ستون فقرات برای بیرون کشیدن مایع مغزی نخاعی از اطراف نخاع، وارد می شود. مایع کشیده شده برای یافتن سلول های توموری یا سایر بیماری ها آزمایش می شود. این آزمایش تنها پس از کنترل فشار در مغز یا از بین بردن تومور انجام خواهد شد.
درمان مدولوبلاستوما
درمان مدولوبلاستوما معمولاً شامل جراحی و به دنبال آن پرتودرمانی یا شیمی درمانی و یا هر دو است. سن و سلامت عمومی فرد بیمار، نوع، محل، درجه و میزان تومور و سایر عوامل در تصمیم گیری های درمانی نقش دارند. گزینه های درمانی عبارتند از:
جراحی کاهش تجمع مایع در مغز. مدولوبلاستوما ممکن است رشد کرده و جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کند و درنتیجه باعث تجمع مایع و وارد شدن فشار به مغز خواهد شد (هیدروسفالی). در این هنگام ممکن است جراحی برای ایجاد راهی برای خروج مایعات از مغز توصیه شود. همچنین گاهی اوقات این روش با جراحی برای برداشتن تومور همراه می شود.
جراحی برداشتن بافت سرطانی. در این جراحی، جراح مغز و اعصاب تومور را با کمترین آسیب به بافت های اطراف بر می دارد. با این حال گاهی اوقات حذف تومور به طور کامل امکان پذیر نیست؛ زیرا مدولوبلاستوما در نزدیکی ساختارهای مهم در اعماق مغز تشکیل شده است. تمام بیماران مبتلا به مدولوبلاستوما باید برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده، درمان های اضافه تری را پس از جراحی دریافت کنند.
رادیوتراپی (پرتو درمانی). در این روش، از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون، برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. معمولاً از پرتودرمانی استاندارد استفاده می شود اما پرتودرمانی با پروتون، دوزهای هدفمندتری از پرتو را به تومورهای مغزی می رساند و در نتیجه بافت های سالم اطراف تومور، کمتر در معرض اشعه قرار بگیرند. گامانایف نیز در این درمان می تواند کمک کننده باشد.
شیمی درمانی. در شیمی درمانی از داروهایی بسیار قوی برای از بین بردن سلول های تومور استفاده می شود. معمولاً کودکان و بزرگسالان مبتلا به مدولوبلاستوما این داروها را به صورت تزریق داخل وریدی (شیمی درمانی داخل وریدی) دریافت می کنند. شیمی درمانی ممکن است بعد از جراحی یا پرتودرمانی یا در موارد خاص همزمان با پرتودرمانی تجویز شود. در برخی موارد، ممکن است از شیمی درمانی با دوز بالا و به دنبال آن پیوند سلول های بنیادی با استفاده از سلول های بنیادی خود بیمار استفاده شود.
