سرمازدگی یک وضعیت اورژانسی برای کل بدن است که منجر به آسیب بافت های بدن در اثر قرار گرفتن در معرض دمای پایین شود. این عارضه خطرناک می تواند بافت پوست، ماهیچه ها و اعصاب را تخریب کند و معمولاً انگشتان دست، پا، گوش و بینی را تحت تأثیر قرار می دهد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سرمازدگی، نحوه تشخیص و درمان آن اشاره می شود.
سرمازدگی یا هایپوترمی چیست؟
سرمازدگی (هایپوترمی) یک وضعیت اورژانسی است که در آن بدن شخص سریع تر از توانایی تولید گرما، آن را از دست می دهد. این امر منجر به افت شدید دمای بدن می شود. در حالی که دمای طبیعی بدن حدود ۳۷ درجه سانتی گراد است، سرمازدگی زمانی رخ می دهد که دمای بدن به کمتر از ۳۵ درجه سانتی گراد کاهش یابد. با کاهش دما، عملکرد قلب، سیستم عصبی و سایر اندام ها مختل می شود. در صورت عدم درمان، هایپوترمی می تواند به نارسایی کامل سیستم قلبی و تنفسی و در نهایت مرگ منجر شود. این عارضه اغلب در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در هوای سرد یا شنا در آب سرد ایجاد می شود و درمان اولیه آن شامل روش هایی برای گرم کردن مجدد بدن تا رسیدن به دمای طبیعی است.
علائم سرمازدگی یا هایپوترمی
لرزیدن اولین نشانه ای است که با کاهش دمای بدن بروز می کند، زیرا این حالت اولین پاسخ خودکار بدن برای تولید گرما و مقابله با سرما است.
سایر علائم و نشانه های سرمازدگی عبارتند از:
- لرز و رعشه
- تکلم نامفهوم و زمزمه ای
- تنفس آرام و کوتاه
- نبض ضعیف
- عدم تعادل و حرکات ناهماهنگ اندام ها
- خواب آلودگی و کاهش انرژی
- از دست دادن حافظه و گیجی
- پوست به رنگ قرمز روشن (که اغلب در نوزادان مشاهده می شود)
فردی که به سرمازدگی مبتلا شده، معمولاً از وضعیت خود آگاهی ندارد، زیرا علائم به تدریج شروع می شوند. همین طور، عوارض این بیماری کنترل فرد بر اعمال خود را از بین می برد و حتی می تواند به رفتارهای مخاطره آمیز منجر شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشکوک شدن به سرمازدگی، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. در حالی که منتظر رسیدن کمک های اضطراری هستید، در صورت امکان به آرامی فرد را به مکانی سرپوشیده منتقل کنید. حرکات ناگهانی و شدید می تواند باعث ضربان های نامنظم و خطرناک قلب شود. لباس های خیس فرد را با احتیاط درآورده و با کت یا پتوی گرم و خشک جایگزین کنید.
علل ابتلا به سرمازدگی یا هایپوترمی
سرمازدگی زمانی اتفاق می افتد که بدن فرد سریع تر از آنچه گرما تولید می کند، آن را از دست می دهد. شایع ترین علل سرمازدگی، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای سرد یا آب سرد است. حتی اگر لباس مناسبی نداشته باشید یا نتوانید شرایط را کنترل کنید، قرار گرفتن طولانی مدت در هر محیطی که دمای آن از بدن سردتر باشد، می تواند به سرمازدگی منجر شود.
شرایط خاصی که منجر به سرمازدگی می شوند، عبارتند از:
- پوشیدن لباس های نازک در هوای سرد
- قرارگیری طولانی مدت در دمای نامناسب
- تعویض نکردن لباس های مرطوب و رفتن به مکان گرم و خشک
- افتادن در آب، مانند یک حادثه دریایی
- زندگی در خانه ای که بیش از حد سرد است، چه به دلیل گرمای کم و چه تهویه هوا
چگونه بدن گرما از دست می دهد
مکانیسم های از دست دادن گرما از بدن شامل موارد زیر است:
- گرمای خارج شده: بیشترین اتلاف گرما به دلیل خروج گرما از سطوح محافظت نشده بدن است.
- تماس مستقیم: اگر با چیزی بسیار سرد مانند آب سرد یا زمین سرد در تماس مستقیم باشید، گرما از بدن خارج می شود. از آنجا که آب در انتقال گرما از بدن بسیار مؤثر است، گرمای بدن در آب سرد بسیار سریع تر از هوای سرد از بین می رود. به همین ترتیب، اگر لباس ها خیس باشند، از دست دادن گرما از بدن تسریع می شود (مانند زمانی که برای طولانی مدت زیر باران قرار می گیرید).
- باد: باد با از بین بردن لایه نازک هوای گرم در سطح پوست، گرمای بدن را کاهش می دهد. حتی یک نسیم خنک نیز در از دست رفتن گرمای بدن نقش دارد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خطرساز در سرمازدگی عبارتند از:
- خستگی: تحمل فرد نسبت به سرما هنگامی که خسته می شود، کاهش می یابد.
- افزایش سن: توانایی بدن در تنظیم دما و احساس سرما با افزایش سن کاهش می یابد. برخی از افراد مسن نمی توانند هنگام سرما ارتباط برقرار کنند یا در صورت احساس سرما به مکانی گرم منتقل شوند.
- سن بسیار کم: کودکان سریع تر از بزرگسالان گرمای بدنشان را از دست می دهند. همچنین، کودکان سرما را نادیده می گیرند زیرا سرگرمی های زیادی دارند و به راحتی راضی به پوشیدن لباس گرم در هوای سرد نمی شوند.
- مشکلات ذهنی: افراد مبتلا به بیماری های روانی، زوال عقل یا کسانی که داروهای افسردگی مصرف می کنند، ممکن است سرمای هوا را درک نکنند. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در بیرون از خانه سرگردان شده و به راحتی گم شوند، همین امر سبب می شود تا در هوای سرد یا مرطوب گرفتار شوند.
- مصرف الکل و مواد مخدر: الکل بدن فرد را در داخل گرم می کند، اما باعث انبساط رگ های خونی می شود و در نتیجه باعث از بین رفتن سریع گرما از سطح پوست می شود. پاسخ طبیعی لرزش بدن در افرادی که الکل مصرف کرده اند کاهش می یابد. علاوه بر این، استفاده از الکل یا مواد مخدر می تواند بر تصمیم فرد در مورد نیاز به گرم شدن یا پوشیدن لباس گرم در شرایط آب و هوای سرد تأثیر بگذارد. اگر شخصی در هوای سرد مست شود و پوشش مناسبی نداشته باشد، احتمالاً به سرمازدگی مبتلا می شود.
- شرایط پزشکی: برخی از بیماری ها بر توانایی بدن در تنظیم دما تأثیر می گذارند. به عنوان مثال می توان به کم کاری تیروئید، تغذیه نامناسب یا بی اشتهایی عصبی، دیابت، سکته مغزی، آرتروز شدید، بیماری پارکینسون، ضربه و ضایعات نخاعی اشاره کرد.
- داروها: برخی از داروها می توانند توانایی بدن را در تنظیم دمای بدن تغییر دهند. به عنوان مثال می توان به داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدروان پریشی و داروهای مسکن اشاره کرد.
عوارض بیماری
افرادی که به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا آب سرد دچار سرمازدگی می شوند، در برابر سایر آسیب های ناشی از سرما مانند پوسیدگی و مرگ بافت ناشی از قطع جریان خون (قانقاریا) نیز آسیب پذیرتر هستند.
پیشگیری از بروز سرمازدگی
مراقبت در هوای سرد
قبل از رفتن به هوای سرد، نکات زیر را رعایت کنید:
- پوشش مناسب: برای جلوگیری از خروج گرمای بدن از سر، صورت و گردن، از کلاه یا پوشش های محافظ دیگر استفاده کنید. دستان خود را با دستکش بپوشانید.
- عدم فشار بیش از حد به خود: از فعالیت هایی که باعث تعریق زیاد می شود خودداری کنید. ترکیب لباس های مرطوب و هوای سرد می تواند باعث از دست دادن سریع تر گرمای بدن شود.
- چند لایه بودن لباس: لباس های سبک و لایه لایه بپوشید. لایه های داخلی پشمی، ابریشمی یا پلی پروپیلن گرمای بدن را بهتر از پنبه نگه می دارد. لباس های بیرونی ضدآب نیز برای محافظت در برابر باد مناسب هستند.
- خشک نگه داشتن بدن: تا حد ممکن بدن خود را خشک نگه دارید. در اسرع وقت لباس های مرطوب را درآورید. به خصوص مراقب باشید که دست و پاهایتان خشک بماند.
محافظت از کودکان در برابر سرما
- نوزادان و کودکان خردسال را در یک لایه لباس بیشتر از بزرگسالان بپوشانید.
- در صورت شروع لرز، کودکان را به خانه و جای گرم بیاورید—این اولین علامت شروع سرمازدگی است.
- از کودکان بخواهید که هنگام بازی در بیرون، مرتباً برای گرم شدن به داخل خانه بیایند.
- نوزادان را در اتاق سرد نخوابانید.
ایمنی خودرو در زمستان
اگر در شرایط آب و هوایی بد سفر می کنید، مطمئن شوید که شخص دیگری می داند به کجا می روید و ساعت احتمالی رسیدن را به او اطلاع دهید. همچنین بهتر است وسایل اضطراری را در خودروی خود نگه دارید، مانند: چندین پتو، کبریت، شمع، یک قوطی تمیز برای ذوب کردن برف، یک جعبه کمک های اولیه، غذای خشک یا کنسروشده، دربازکن، طناب بکسل، کابل های تقویت کننده، قطب نما و یک کیسه ماسه یا خاک بستر بچه گربه. در صورت گیر افتادن، هر آنچه را که لازم دارید با خود در ماشین قرار دهید، کنار هم جمع شوید و خود را بپوشانید. هر یک ساعت، ۱۰ دقیقه بخاری ماشین را روشن کنید، مطمئن شوید که در هنگام روشن بودن موتور، پنجره ای کمی باز باشد و لوله اگزوز پوشیده از برف نباشد.
الکل
برای جلوگیری از خطرات سرمازدگی، در شرایط زیر الکل مصرف نکنید:
- اگر قرار است در هوای سرد بیرون باشید.
- اگر قایق رانی می کنید.
- قبل از خواب در شب های سرد.
حفاظت از خود در آب سرد
برای ایجاد سرمازدگی لازم نیست آب خیلی سرد باشد. هر آبی که از دمای طبیعی بدن سردتر باشد باعث از بین رفتن گرما می شود. نکات زیر در صورت سقوط تصادفی ممکن است زمان زنده ماندن در آب سرد را افزایش دهد:
- جلیقه نجات بپوشید: جلیقه نجات با کمک به شناور کردن شخص بدون مصرف انرژی و ایجاد ایمنی، به زنده ماندن در آب سرد کمک می کند. یک سوت به جلیقه نجات خود متصل نگه دارید تا به عنوان علامت کمک استفاده شود.
- در صورت امکان از آب خارج شوید: تا آنجا که می توانید از آب خارج شوید، مانند رفتن به یک قایق واژگون یا گرفتن یک شی شناور.
- از شنا کردن خودداری کنید: مگر اینکه نزدیک به مکانی امن، قایق، شخص دیگر یا جلیقه نجات باشید. شنا باعث مصرف انرژی می شود و زمان بقا را کوتاه می کند.
- در حالتی قرار گیرید که اتلاف گرما را به حداقل برسانید: برای کاهش اتلاف گرما در حالی که منتظر هستید، در وضعیتی قرار بگیرید که به حالت کاهش گرما (HELP) معروف است. برای محافظت از تنه، زانوها را به سمت سینه نگه دارید.
- به دیگران نزدیک شوید: در صورت افتادن در آب سرد با افراد دیگر، با روبه رو قرار گرفتن در یک دایره انسانی، خود را گرم نگه دارید.
کمک به افراد در معرض خطر
خدمات پشتیبانی اجتماعی می تواند به افرادی که در معرض خطر سرمازدگی هستند —نوزادان، افراد مسن، افراد دارای مشکلات روحی یا جسمی و افراد بی خانمان—کمک بزرگی کند. اگر در معرض خطر هستید یا کسی را در معرض خطر می دانید، از خدمات موجود مانند گرم خانه ها (مکان های امن و گرم در طول روز) استفاده کنید.
تشخیص سرمازدگی یا هایپوترمی
تشخیص سرمازدگی معمولاً بر اساس علائم جسمی فرد و شرایطی که فرد مبتلا به سرمازدگی پیدا کرده، مشخص می شود. همچنین آزمایش خون می تواند به تأیید سرمازدگی و شدت آن کمک کند. در صورت وجود علائم خفیف، این عارضه، مانند علائم گیجی، عدم هماهنگی و مشکلات گفتاری، در یک فرد مسن در خانه به آسانی مشخص نمی شود.
درمان سرمازدگی یا هایپوترمی
برای افرادی که به نظر می رسد دچار سرمازدگی هستند، فوراً به دنبال مراقبت پزشکی باشید. این دستورالعمل های کمک های اولیه را تا زمانی که کمک پزشکی در دسترس نباشد، دنبال کنید.
نکات مربوط به کمک های اولیه:
- فرد را با احتیاط جابه جا کنید: بیمار را با احتیاط جابه جا کنید. از ماساژ دادن آن ها به منظور بهبود جریان خون بپرهیزید. هر حرکت شدید و اضافی ممکن است سبب ایست قلبی شود. سعی کنید آن ها را از سرما دور کنید.
- فرد را از سرما دور کنید: در صورت امکان فرد را به مکانی خشک و گرم منتقل کنید. اگر نمی توانید او را از سرما خارج کنید، تا آنجا که ممکن است او را در برابر سرما و باد محافظت کنید. در صورت امکان او را در حالت افقی قرار دهید.
- لباس های خیس فرد را درآورید: در صورت لزوم آن ها را پاره کنید تا مجبور به تکان دادن فرد نشوید. کل بدن آن ها، حتی صورتشان را با پتوی گرم بپوشانید. پتو را روی دهان فرد قرار ندهید. اگر به پتو دسترسی ندارید، از گرمای بدن خود برای گرم کردن آن ها استفاده کنید.
- فرد را با پتو بپوشانید: برای گرم کردن فرد از لایه های پتو یا لباس های خشک استفاده کنید. سر فرد را بپوشانید، فقط صورت را در معرض هوا بگذارید.
- بدن فرد را از زمین سرد دور کنید: اگر بیرون هستید، فرد را به پشت روی پتو یا سطح گرم دیگر دراز کنید.
- تنفس را کنترل کنید: ممکن است فرد مبتلا به سرمازدگی شدید، بدون مشخص بودن علائمی از نبض یا تنفس بیهوش شود. در صورت آموزش دیدن و متوقف شدن یا کم و کند شدن تنفس فرد، بلافاصله CPR را شروع کنید.
- نوشیدنی های گرم تهیه کنید: در صورت هوشیار بودن و توانایی بلعیدن در فرد مبتلا، یک نوشیدنی گرم، شیرین، غیرالکلی و بدون کافئین تهیه کنید تا بدن را گرم کند.
- از کمپرس گرم و خشک استفاده کنید: از کمپرس گرم یا حوله گرم و خشک استفاده کنید. کمپرس را فقط روی گردن، قفسه سینه یا کشاله ران قرار دهید.
- کمپرس گرم را روی بازوها و پاها قرار ندهید: گرمای واردشده بر روی بازوها و پاها، خون سردی را به سمت قلب، ریه ها و مغز بازمی گرداند و باعث کاهش دمای مرکز بدن می شود که می تواند کشنده باشد.
- از حرارت مستقیم استفاده نکنید: برای گرم کردن فرد از آب گرم، پد گرم کننده یا چراغ گرمایشی به طور مستقیم استفاده نکنید. گرمای شدید می تواند به پوست آسیب برساند یا حتی باعث ضربان های نامنظم قلب به حدی شود که قلب متوقف شود.
مراقبت های پزشکی
بسته به شدت سرمازدگی، مراقبت های پزشکی فوری برای سرمازدگی می تواند شامل یکی از اقدامات زیر برای افزایش دمای بدن باشد:
- گرم کردن مجدد: برای فردی که سرمازدگی خفیف دارد، کافی است که او را با پتوهای گرم شده بپوشانند و مایعات گرم نوشیده شود.
- گرم شدن مجدد خون: خون در بدن جریان پیدا کرده، گرم شده و دوباره گردش می یابد. یک روش معمول برای گرم کردن خون، استفاده از دستگاه همودیالیز است که به طور معمول برای فیلتر کردن خون در افرادی که عملکرد کلیه آن ها ضعیف است، استفاده می شود. همچنین گاهی نیاز به استفاده از دستگاه های بای پس قلب وجود دارد.
- مایعات داخل وریدی گرم: یک محلول داخل وریدی نمکی گرم شده می تواند برای کمک به گرم شدن خون در داخل رگ تجویز شود.
- گرم شدن راه تنفسی: استفاده از اکسیژن مرطوب با ماسک یا لوله بینی می تواند مجاری تنفسی را گرم کرده و به افزایش دمای بدن کمک کند.
دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید.