واریکوسل

واریکوسل، به گشاد شدن غیرطبیعی وریدهای موجود در کیسه بیضه گفته می شود و می تواند یکی از علل قابل توجه در بروز مشکلات باروری در مردان باشد. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز واریکوسل، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.

واریکوسل چیست؟

واریکوسل (وار_ای_کو_سِل) به وضعیتی گفته می شود که در آن وریدهای موجود در کیسه بیضه (اسکروتوم) -که بیضه ها را نگه می دارد- بزرگ و متورم می شوند. این حالت مشابه واریس هایی است که ممکن است در پاها دیده شوند. واریکوسل ها یکی از علل شایع کاهش تولید اسپرم و کاهش کیفیت آن هستند که می تواند منجر به ناباروری شود. با این حال، لازم به ذکر است که تمام واریکوسل ها بر تولید اسپرم تأثیر نمی گذارند. واریکوسل ها همچنین می توانند باعث کوچک شدن بیضه ها و اختلال در بلوغ طبیعی آن ها شوند.

اکثر واریکوسل ها به تدریج و در طول زمان ایجاد می شوند. خوشبختانه، تشخیص اغلب آن ها آسان است و در بسیاری از موارد نیازی به درمان ندارند. اگر واریکوسل علائمی ایجاد کند، می توان آن را با جراحی درمان کرد.

علائم واریکوسل

اغلب واریکوسل ها هیچ علامت یا نشانه ای ایجاد نمی کنند و به ندرت باعث درد می شوند. در صورت بروز درد، ممکن است ویژگی های زیر را داشته باشد:

• شدت درد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
• درد ممکن است هنگام ایستادن یا انجام فعالیت های بدنی، به خصوص برای مدت طولانی، افزایش یابد.
• درد معمولاً در طول روز تشدید می شود.
• هنگام دراز کشیدن به پشت، درد ممکن است تسکین یابد.
• واریکوسل می تواند باعث اختلال در باروری شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

از آنجایی که واریکوسل اغلب بدون علامت است، در بسیاری از موارد نیازی به درمان ندارد و ممکن است به طور اتفاقی طی ارزیابی های باروری یا معاینات بالینی معمول تشخیص داده شود. با این حال، در صورت احساس درد یا تورم در کیسه بیضه، مشاهده توده ای بر روی کیسه بیضه، تغییر در اندازه بیضه ها، یا وجود مشکل در باروری، حتماً به پزشک مراجعه کنید. لازم به ذکر است که شرایط متعددی می توانند باعث ایجاد توده یا درد در کیسه بیضه شوند که برخی از آن ها نیاز به درمان فوری دارند.

علل ابتلا به واریکوسل

بیضه ها از طریق عروق خونی تغذیه می شوند که هم خون را به آن ها می آورند و هم خون را از آن ها خارج می کنند. علت دقیق بروز واریکوسل هنوز مشخص نیست. با این حال، بسیاری از متخصصان معتقدند که واریکوسل زمانی اتفاق می افتد که دریچه های داخل وریدهای بیضه به درستی کار نکنند و از جریان صحیح خون جلوگیری کنند. این اختلال در عملکرد دریچه ها باعث تجمع خون و در نتیجه گشاد شدن وریدها می شود. این وضعیت می تواند منجر به آسیب دیدن بیضه ها و در نهایت، کاهش قدرت باروری شود.

واریکوسل ها اغلب در دوران بلوغ ایجاد می شوند و به دلیل موقعیت قرارگیری ورید بیضوی سمت چپ، بیشتر در سمت چپ کیسه بیضه رخ می دهند.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

به نظر نمی رسد که عامل خطر آفرین مشخصی برای بروز واریکوسل ها وجود داشته باشد.

عوارض بیماری

واریکوسل ها می توانند منجر به عوارض زیر شوند:

• کوچک شدن بیضه آسیب دیده (آتروفی): بخش عمده ای از بیضه ها از لوله های اسپرم ساز تشکیل شده است. آسیب ناشی از واریکوسل می تواند باعث کوچک و نرم شدن بیضه شود. علت دقیق کوچک شدن بیضه مشخص نیست، اما عملکرد نادرست دریچه ها اجازه بازگشت خون به داخل وریدها را می دهد که منجر به افزایش فشار در داخل وریدها و قرار گرفتن بیضه در معرض سموم موجود در خون می شود و این عوامل می توانند به بیضه آسیب برسانند.
• ناباروری: واریکوسل می تواند دمای موضعی اطراف بیضه ها را به طور غیرطبیعی بالا نگه دارد. این افزایش دما می تواند بر تولید، حرکت و عملکرد اسپرم ها تأثیر منفی بگذارد و منجر به ناباروری شود.

تشخیص واریکوسل

پزشک با انجام معاینه بالینی ممکن است توده ای نرم در بالای بیضه تشخیص دهد که در لمس شبیه به کیسه ای پر از کرم است. اگر واریکوسل به اندازه کافی بزرگ باشد، پزشک قادر به تشخیص آن خواهد بود.

در موارد واریکوسل خفیف تر، پزشک ممکن است از فرد بخواهد که بایستد، نفس عمیق بکشد و سپس تا جایی که می تواند نفس خود را حبس کند (مانور والسالوا). این کار به پزشک کمک می کند تا بزرگ شدن غیرطبیعی وریدها را بهتر تشخیص دهد.

اگر معاینه بالینی نتایج قطعی را نشان ندهد، پزشک ممکن است سونوگرافی از کیسه بیضه را تجویز کند. در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از ساختارهای داخلی بدن استفاده می شود و هدف آن اطمینان از این است که علائم فرد ناشی از علت دیگری نباشد.

در موارد مشکوک، ممکن است عکس های بیشتری برای رد سایر علل احتمالی واریکوسل، مانند توموری که به بند بیضه فشار می آورد، لازم باشد.

درمان واریکوسل

درمان واریکوسل همیشه ضروری نیست و بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل می توانند بدون درمان صاحب فرزند شوند. با این حال، اگر واریکوسل باعث درد، آتروفی بیضه (تحلیل رفتن بیضه)، ناباروری شود یا برای باروری نیاز به روش های کمک باروری باشد، ممکن است درمان ترمیمی واریکوسل توصیه شود.

هدف از جراحی واریکوسل، بستن وریدهای تحت تأثیر قرار گرفته برای تغییر مسیر جریان خون به وریدهای سالم است. در موارد ناباروری مردان، درمان واریکوسل می تواند باعث بهبود یا درمان ناباروری و یا بهبود کیفیت اسپرم هنگام استفاده از روش های باروری مصنوعی/IVF (لقاح آزمایشگاهی) شود.

نشانه های موفقیت آمیز بودن ترمیم واریکوسل در دوران بلوغ می تواند شامل بهبود آتروفی، کاهش درد یا بهبود نتایج آزمایش مایع منی باشد. درمان واریکوسل به طور کلی باعث بهبود ویژگی های اسپرم می شود.

به طور کلی ترمیم واریکوسل به ندرت خطرات کمی را به همراه دارد که عبارتند از:

• تجمع مایع در اطراف بیضه ها (هیدروسل)
• عود کردن واریکوسل
• عفونت
• آسیب به شریان

روش های ترمیم عبارتند از:

روش های مختلفی برای ترمیم واریکوسل وجود دارد که هدف از همه آن ها بستن وریدهای غیرطبیعی و هدایت جریان خون به وریدهای سالم است. این روش ها عبارتند از:

• جراحی باز: این روش معمولاً به صورت سرپایی و تحت بی حسی موضعی انجام می شود. جراح از طریق یک برش در ناحیه کشاله ران (اینگوینال یا ساب اینگوینال) به وریدهای واریکوسل دسترسی پیدا می کند، اما در برخی موارد ممکن است برش در شکم یا زیر کشاله ران نیز ایجاد شود. پیشرفت های جراحی ترمیم واریکوسل، مانند استفاده از میکروسکوپ جراحی برای دید بهتر ناحیه تحت درمان و سونوگرافی داپلر حین جراحی، باعث کاهش عوارض پس از جراحی شده است. بیمار معمولاً می تواند پس از دو روز به فعالیت های عادی و سبک خود بازگردد. انجام فعالیت های سنگین تر از جمله ورزش کردن بهتر است تا دو هفته پس از جراحی به تعویق بیفتد. درد ناشی از این جراحی معمولاً ملایم است و ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. پزشک ممکن است برای تسکین درد، داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای مدت محدودی تجویز کند. همچنین ممکن است توصیه شود که بیمار برای مدتی از رابطه جنسی خودداری کند. بهبود کیفیت اسپرم در آنالیز مایع منی معمولاً چند ماه پس از جراحی مشخص می شود، زیرا حدود سه ماه طول می کشد تا اسپرم جدید تولید شود. جراحی باز با استفاده از میکروسکوپ و دسترسی از طریق کشاله ران (Microsurgical subinguinal varicoelectomy) در مقایسه با سایر روش های جراحی، موفقیت آمیزتر است.

• جراحی لاپاروسکوپیک: در این روش، جراح یک برش کوچک در شکم ایجاد می کند و یک ابزار کوچک مجهز به دوربین را از طریق آن وارد می کند تا واریکوسل را ببیند و درمان کند. این روش نیازمند بیهوشی عمومی است.

• آمبولیزاسیون از راه پوست: در این روش، یک رادیولوژیست یک لوله نازک (کاتتر) را وارد ورید سطحی در کشاله ران یا گردن می کند -مسیری که امکان دسترسی به وریدهای بیضوی را فراهم می کند-. با مشاهده وریدهای بزرگ شده روی صفحه نمایشگر، پزشک یک محلول خاص را وارد ورید بیضه می کند که باعث ایجاد زخم و انسداد در این وریدها می شود و در نتیجه جریان خون قطع و واریکوسل درمان می شود. این روش به اندازه جراحی باز رایج نیست. پس از آمبولیزاسیون، فرد معمولاً می تواند پس از دو روز به فعالیت های عادی خود بازگردد و شروع ورزش کردن معمولاً پس از 7 تا 10 روز امکان پذیر است.

سبک زندگی و درمان های خانگی

اگر فردی دچار واریکوسلی باشد که درد زیادی ندارد و بر باروری او تأثیر نگذاشته است، ممکن است بتواند از روش های زیر برای تسکین درد استفاده کند:

• استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه: مانند استامینوفن یا ایبوپروفن.
• پوشیدن ساپورت های طبی (بیضه بند): برای تسکین فشار و حمایت از کیسه بیضه.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

معمولاً اولین قدم برای بررسی واریکوسل، مراجعه به پزشک عمومی است. با این حال، در برخی موارد، ممکن است مستقیماً به یک متخصص اورولوژی ارجاع داده شوید. در ادامه، اطلاعاتی برای آمادگی شما جهت ملاقات با پزشک و انتظاراتی که می توانید از او داشته باشید، آورده شده است.

آن چه می توانید انجام دهید

تمام علائمی که تجربه کرده اید را یادداشت کنید، حتی اگر به نظر بی ارتباط با علت مراجعه تان برسند.

اطلاعات شخصی کلیدی خود را یادداشت کنید، از جمله هرگونه استرس شدید یا تغییرات اخیر در زندگی.

فهرستی از تمام داروهای مصرفی، ویتامین ها و مکمل های خود تهیه کنید.

در صورت امکان، یک نفر از اعضای خانواده یا یک دوست را به همراه خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعاتی که باید به پزشک ارائه دهید، دشوار است و همراه شما می تواند نکات مهم را یادآوری کند.

سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید. تهیه یک فهرست از سؤالات به شما کمک می کند تا در طول ملاقات متمرکز بمانید و تمام موارد مورد نظرتان را مطرح کنید. سؤالات خود را بر اساس اهمیت، از مهم ترین به کم اهمیت ترین، اولویت بندی کنید.

در رابطه با واریکوسل، برخی از سؤالات اساسی که بهتر است از پزشک بپرسید عبارتند از:

• محتمل ترین علت بروز علائم من چیست؟
• به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
• آیا این وضعیت موقتی است یا دائمی؟
• آیا این وضعیت بر باروری من تأثیر می گذارد؟
• چه درمان هایی برای این وضعیت وجود دارد؟ توصیه شما چیست؟
• اگر مشکلات سلامتی دیگری دارم، چگونه می توان به بهترین نحو این مشکلات را همزمان مدیریت کرد؟
• آیا نیاز به اعمال محدودیت های جنسی وجود دارد؟
• آیا بروشور یا مطالب چاپی مفیدی در این زمینه وجود دارد؟ چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟

علاوه بر این سؤالات، هر سؤال دیگری که برایتان پیش آمد را حتماً مطرح کنید.

از پزشک چه انتظاری می رود

پزشک احتمالاً سؤالاتی از شما خواهد پرسید تا به تشخیص دقیق تر و تعیین مراحل بعدی درمان کمک کند. برخی از این سؤالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• علائم شما از چه زمانی شروع شده اند؟
• علائم به صورت مداوم بروز می کنند یا گاه گاه؟
• شدت علائم شما چقدر است؟
• آیا عاملی وجود دارد که باعث بهبود علائم شما شود؟ آن عامل چیست؟
• آیا عاملی وجود دارد که باعث تشدید علائم شما شود؟ آن عامل چیست؟

در این بین، می توانید از روش های تسکین دهنده مانند مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه و پوشیدن ساپورت طبی برای کاهش فشار استفاده کنید.

بیماری مرتبط ناباروری ناباروری مشکلی شایع میان زوج‌هاست که می‌تواند به دلایل مختلفی در زنان یا مردان ایجاد شود؛ خوشبختانه امروزه روش‌های ایمن و مؤثری ...