درخواست مشاوره رایگان
عدم تحمل لاکتوز، بیماری تقریباً بی خطری است که باعث می شود بدن نتواند قند شیر را به خوبی هضم کند و همین عامل باعث بروز علائم ناخوشایندی همچون اسهال و نفخ می شود. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز عدم تحمل لاکتوز، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز قادر به هضم کامل قند (لاکتوز) در شیر نیستند. در نتیجه، آنها بعد از خوردن یا نوشیدن لبنیات دچار اسهال، گاز و نفخ می شوند. این بیماری که به آن سو ء جذب لاکتوز نیز گفته می شود، به طور کلی بی خطر است، اما علائم آن می تواند ناخوشایند باشد.
مقدار بسیار کم آنزیم تولید شده در روده کوچک (لاکتاز) مسئول عدم تحمل لاکتوز است. سطح لاکتاز بدن می تواند کم باشد و همچنان قادر به هضم محصولات لبنی باشد. اما اگر سطح لاکتاز خیلی کم باشد، بدن دچار عدم تحمل لاکتوز می شود، که پس از خوردن و آشامیدن محصولات لبنی دچار علائم می شود.
اکثر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند این بیماری را مدیریت کنند بدون اینکه لازم باشد مصرف غذاهای لبنی را کنار بگذارند.
علائم و نشانه های عدم تحمل لاکتوز معمولاً از 30 دقیقه تا دو ساعت پس از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی لاکتوز شروع می شود. علائم و نشانه های معمول عبارتند از:
اگر پس از خوردن غذاهای لبنی به طور مکرر علائم عدم تحمل لاکتوز را دارید و به خصوص اگر نگران دریافت کلسیم کافی هستید، به پزشک مراجعه نمایید.
عدم تحمل لاکتوز زمانی اتفاق می افتد که روده کوچک آنزیم (لاکتاز) کافی را برای هضم قند شیر (لاکتوز) تولید نکند. به طور معمول، لاکتاز قند شیر را به دو قند ساده - گلوکز و گالاکتوز - تبدیل می کند که از طریق پوشش روده در جریان خون جذب می شوند.
در صورت کمبود لاکتاز در بدن، لاکتوز موجود در غذا به جای پردازش و جذب به روده بزرگ منتقل می شود. در روده بزرگ، باکتریهای طبیعی با لاکتوزِ هضم نشده، برخورد کرده و باعث ایجاد علائم و نشانه های عدم تحمل لاکتوز می شوند.
سه نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. عوامل مختلفی باعث کمبود لاکتاز می شود که زمینه ساز انواع از آن می باشند.
افرادی که دچار عدم تحمل اولیه لاکتوز می شوند - شایع ترین نوع - زندگی را با تولید لاکتاز کافی شروع می کنند. نوزادانی که تنها از شیر تغذیه می کنند، به لاکتاز احتیاج دارند. به طور معمول با جایگزینی شیر با غذاهای دیگر، میزان تولید لاکتاز کاهش می یابد، اما معمولاً به اندازه کافی برای هضم لبنیات در رژیم غذایی بزرگسالان باقی می ماند. در عدم تحمل لاکتوز اولیه، تولید لاکتاز به مرور طوری کاهش می‌یابد که هضم شیر و محصولات آن را دشوار می‌کند.
این شکل از عدم تحمل لاکتوز زمانی اتفاق می افتد که روده کوچک تولید لاکتاز را پس از بیماری، جراحت یا جراحی مربوط به روده کوچک کاهش دهد. بیماری های مرتبط با عدم تحمل ثانویه لاکتوز شامل عفونت روده، بیماری سلیاک، رشد بیش از حد باکتری و بیماری کرون می باشد.
درمان اختلال زمینه ای ممکن است سطح لاکتات را بازیابی کرده و علائم و نشانه ها را بهبود بخشد، اگرچه ممکن است زمان بر باشد.
عدم تحمل لاکتوز به صورت مادرزادی، عارضه ای ممکن اما نادر است.
این اختلال از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و مادر و پدر هر دو باید یک نوع ژن مشابه را به کودک منتقل کنند.
عواملی که می توانند شما یا فرزندتان را مستعد ابتلا به عدم تحمل لاکتوز کنند عبارتند از:
پزشک ممکن است بر اساس علائم و واکنش بدن نسبت به لبنیات در رژیم غذایی، به عدم تحمل لاکتوز مشکوک شود. وی ممکن است با انجام یک یا چند آزمایش زیر، تشخیص را تأیید کند:
در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ناشی از بیماری زمینه ای، درمان بیماری زمینه ای ممکن است توانایی بدن در هضم لاکتوز را بازگرداند، اگرچه این روند ممکن است ماه ها طول بکشد. در موارد دیگر می توان با رعایت رژیم کم لاکتوز از ناراحتی ناشی از عدم تحمل لاکتوز جلوگیری نمود.
برای کاهش میزان لاکتوز در رژیم غذایی می توان اقدامات زیر را انجام داد:
با آزمایش و خطا، ممکن است بتوانید واکنش بدن را به غذاهای حاوی لاکتوز پیش بینی کنید و دریابید که مصرف چه مقدار لاکتوز مشکلی ایجاد نمی کند. تعداد کمی از افراد عدم تحمل شدید به لاکتوز دارند در حدی که مجبورند مصرف تمام محصولات لبنی را قطع کنند و نسبت به داروهای حاوی لاکتوز احتیاط بیشتری داشته باشند.
کاهش محصولات لبنی به معنی دریافت ناکافی کلسیم نمی باشد. کلسیم در بسیاری از غذاهای دیگر یافت می شود، مانند:
همچنین بدن باید به میزان کافی ویتامین D دریافت کند. تخم مرغ، جگر و ماست حاوی ویتامین D هستند و بدن هنگامی که در آفتاب قرار گیرد می تواند ویتامین D تولید کند.
حتی بدون محدود کردن محصولات لبنی، بسیاری از بزرگسالان ویتامین D کافی دریافت نمی کنند. برای آگاهی از لزوم مصرف مکمل های ویتامین D و کلسیم با پزشک خود صحبت کنید.
بیشتر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند از برخی محصولات لبنی استفاده کنند. ممکن است محصولات لبنی کم چرب مانند شیر بدون چربی بهتر از محصولات پر چرب تحمل شود. همچنین گاهی ممکن است با وارد کردن تدریجی محصولات لبنی به رژیم غذایی، تحمل بدن نسبت به محصولات لبنی را افزایش دهید.
روش های تغییر رژیم غذایی برای به حداقل رساندن علائم عدم تحمل لاکتوز عبارتند از:
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها موجودات زنده ای در روده هستند که سبب حفظ سیستم هضم سالم می شوند. پروبیوتیک ها همچنین به عنوان ساختار فعال یا زنده در برخی ماست ها و به عنوان مکمل به صورت کپسول در دسترس می باشند.
گاهی اوقات از پروبیوتیک ها برای درمان مشکلات گوارشی مانند اسهال و سندرم روده تحریک پذیر و همچنین برای هضم لاکتوز استفاده می شوند. پروبیوتیک ها به طور کلی مفید می باشند و در صورت عدم تأثیر گذاری سایر روش ها، تست این مواد ارزش خواهد داشت.
درصورت مشاهده علائم یا نشانه های عدم تحمل لاکتوز، به پزشک مراجعه نمایید. در اینجا اطلاعاتی راجع به آمادگی برای ملاقات آورده شده است.
برای آماده شدن جهت ملاقات، در مورد محدودیت های لازم قبل از ملاقات، سؤال کنید. لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
سؤال هایی که در مورد عدم تحمل لاکتوز بهتر است از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
وعده های روزانه از محصولات لبنی از جمله شیر، بستنی، ماست و پنیر و همچنین زمان مصرف آنها و مواد غذایی که همراه آنها میل می کنید را در برنامه خود بگنجانید. علائم و شدت آنها که ناشی از کدام محصولات لبنی می باشند را به پزشک خود اطلاع دهید. این اطلاعات در تشخیص، به پزشک کمک خواهند کرد.
در صورت شک بر ابتلا به عدم تحمل لاکتوز، مصرف محصولات لبنی را برای چند روز کاهش دهید تا تغییر در میزان علائم را مشاهده کنید. تغییر علائم در صورت حذف هر کدام از محصولات لبنی را به پزشک خود اطلاع دهید.
