برای بسیاری از مسافران، اسهال مسافرتی تنها یک ناراحتی موقتی است که چند روزی لذت سفر را از آن‌ها می‌گیرد. اما متخصصان می‌گویند که این عارضه ساده می‌تواند آغازگر یک مشکل طولانی‌مدت باشد؛ مشکلی به نام سندرم روده تحریک‌پذیر پس از عفونت یا PI-IBS که در برخی موارد سال‌ها ادامه پیدا می‌کند و حتی ممکن است تا پایان عمر با فرد باقی بماند.
دکتر شائو جینگ وانگ، فوق‌تخصص گوارش در کلینیک مایو، می‌گوید بسیاری از بیماران حتی ماه‌ها یا سال‌ها پس از اسهال مسافرتی با مشکلات گوارشی درگیرند، بی‌آن‌که متوجه باشند منشأ این علائم، همان عفونت ساده‌ای است که در سفر به آن دچار شده‌اند. او تأکید می‌کند:
«آگاهی از عوارض طولانی‌مدت اسهال مسافرتی اهمیت زیادی دارد. بسیاری از بیماران بی‌دلیل آزمایش‌های مختلفی انجام می‌دهند، در حالی‌که مشکل، به یک سندرم شناخته‌شده برمی‌گردد.»
تحقیقات نشان داده‌اند که حدود یک‌هشتم افرادی که به اسهال مسافرتی دچار می‌شوند، تا شش ماه پس از آن نیز علائم بیماری را تجربه می‌کنند. از میان این افراد، حدود ۸۰ درصد دست‌کم تا یک سال بعد همچنان با مشکلاتی مانند درد شکم، نفخ، اسهال یا یبوست دست به گریبان هستند.
این وضعیت که در اثر باقی‌ماندن علائم پس از رفع عفونت ایجاد می‌شود، تحت عنوان سندرم روده تحریک‌پذیر پس از عفونت (PI-IBS) شناخته می‌شود. برای برخی افراد، این سندرم تبدیل به مشکلی مزمن می‌شود که به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد. به گفته دکتر وانگ، حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد مبتلایان به PI-IBS حتی یک دهه بعد نیز همچنان از علائم آن رنج می‌برند.
اما چگونه یک عفونت ساده گوارشی می‌تواند باعث ایجاد چنین اختلالی شود؟ پاسخ، پیچیده اما قابل درک است. اسهال مسافرتی معمولاً ناشی از مصرف آب یا غذای آلوده به باکتری‌هایی مانند ای. کولی، شیگلا، سالمونلا و کامپیلوباکتر است. این باکتری‌ها سمی تولید می‌کنند که ساختاری مشابه یک پروتئین حیاتی در روده به نام وینکولین دارد. سیستم ایمنی بدن، در مواجهه با این سم، پادتن‌هایی تولید می‌کند که ممکن است به اشتباه به وینکولین نیز حمله کنند. این واکنش خودایمنی می‌تواند عملکرد طبیعی روده را مختل کرده و زمینه را برای رشد باکتری‌های مضر فراهم کند؛ ترکیبی که در نهایت منجر به IBS می‌شود.
دکتر مارک پیمنتل، مدیر علمی برنامه پزشکی در مرکز سیدرز-ساینای لس‌آنجلس، در پژوهشی نشان داد که ۵۶ درصد از بیماران مبتلا به IBS، پادتن‌هایی علیه وینکولین در بدن خود دارند؛ یافته‌ای که نظریه دخالت سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
با این حال، ماجرا تنها به باکتری‌ها ختم نمی‌شود. انگل‌هایی مانند ژیاردیا نیز که از عوامل شایع اسهال مسافرتی هستند، می‌توانند منجر به PI-IBS شوند، حتی بدون تولید سم. در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد که برهم خوردن تعادل میکروبی روده – یا همان میکروبیوم – نقشی محوری در تداوم علائم ایفا می‌کند.
به گفته دکتر وانگ، اسهال مسافرتی تعادل میان باکتری‌های مفید و مضر در روده را برهم می‌زند و ممکن است منجر به التهاب، تغییر در عملکرد روده و نهایتاً بروز سندرم روده تحریک‌پذیر شود. دکتر بردلی کانر، مدیر مرکز پزشکی مسافرتی و گرمسیری نیویورک نیز اشاره می‌کند که طی سفر تغییرات گسترده‌ای در میکروبیوم روده اتفاق می‌افتد، که همین تغییرات ممکن است زمینه‌ساز مشکلات بلندمدت باشند.
برخی افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به این عارضه هستند. زنان و جوانان، بیش از دیگران در معرض خطر PI-IBS قرار دارند و سابقه قبلی این بیماری یا داشتن مسمومیت غذایی شدید نیز احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از اسهال مسافرتی، گام نخست و کلیدی در جلوگیری از PI-IBS است. پرهیز از مصرف آب و غذای مشکوک و رعایت بهداشت غذایی، اقدامات ساده‌ای هستند که می‌توانند از بروز یک مشکل پیچیده جلوگیری کنند. در برخی موارد، استفاده پیشگیرانه از داروهایی مانند بیسموت ساب‌سالیسیلات یا حتی آنتی‌بیوتیک خاصی مانند ریفاکسیمین (تحت نظر پزشک) توصیه می‌شود. ریفاکسیمین دارویی است که جذب سیستمیک کمی دارد و مستقیماً در روده عمل می‌کند، بدون آنکه به میکروبیوم آسیبی جدی وارد کند.
در نهایت، پزشکان هشدار می‌دهند که نباید برای درمان اسهال‌های خفیف در سفر به‌سرعت سراغ آنتی‌بیوتیک‌ه رفت، چرا که این داروها در موارد غیرضروری ممکن است تعادل میکروبی را بر هم زده و شرایط را وخیم‌تر کنند.
اسهال مسافرتی شاید در ظاهر یک ناراحتی ساده باشد، اما اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند به مشکلی مزمن و آزاردهنده تبدیل شود. تنها با رعایت چند نکته ساده، می‌توان از ماندگاری یک تجربه ناخوشایند در زندگی روزمره جلوگیری کرد.
بیماری مرتبط
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، نوعی اختلال مزمن گوارشی است که باعث درد شکم، نفخ، یبوست و اسهال می شود. استرس و تغذیه نامناسب، باعث...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.