بلفاریت یک بیماری شایع چشمی است که باعث قرمزی، تورم، تحریک و خارش پلک ها می شود. این بیماری می تواند پوسته های ریزی مانند شوره سر را روی مژه ها ایجاد کند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز بلفاریت، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
نگاه کلی
بلفاریت، التهاب پوست پلک چشم می باشد. بلفاریت معمولاً بخشی از پلک چشم را که مژه ها می رویند، درگیر می کند و به هر دو پلک آسیب می زند. این عارضه عموماً زمانی بروز می کند که غدد چربی واقع در نزدیکی پایه مژه ها مسدود می شوند. بلفاریت منجر به تحریک و قرمزی چشم می شود. همچنین برخی بیماری ها و اختلالات نیز می توانند منجر به بلفاریت شوند.
بلفاریت اغلب اختلالی مزمن بوده و درمان آن دشوار است. این عارضه می تواند ناراحت کننده و ناخوشایند باشد اما معمولاً باعث ایجاد آسیب دائمی به بینایی نمی شود و مُسری نیز نیست.
علائم
علائم و نشانه های بلفاریت معمولاً در صبح شدت می یابد. این علائم عبارتند از:
- آبریزش اشک از چشمان
- قرمزی چشم
- احساس وجود جسم خارجی ، سوزش یا درد در چشم
- چرب بودن اطراف چشم
- خارش پلک ها
- قرمزی و تورم پلک ها
- پوسته پوسته شدن اطراف چشم
- چسبندگی مژه ها
- چسبیدن پلک
- پلک زدن مکرر
- حساسیت به نور
- تاری دید که معمولاً با پلک زدن بهبود می یابد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت بروز علایم و نشانه هایی که علی رغم رعایت بهداشت از بین نمی روند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
علت دقیق بلفاریت هنوز مشخص نمی باشد. در برخی موارد، این عارضه حتی می تواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود. با این حال، یک یا چند مورد زیر عامل ایجاد بلفاریت می باشند:
- درماتیت سبورئیک. شوره سر و ابروها
- عفونت
- غدد چربی در پلک ها مسدود شده یا عملکرد خود را از دست داده باشد.
- روزاسه. یک بیماری پوستی است که با قرمزی صورت مشخص می شود.
- آلرژی، از جمله واکنش های آلرژیک به داروهای چشم ، محلول های لنز تماسی یا آرایش چشم.
- کنه یا شپش مژه
- خشکی چشم
عوارض بیماری
در صورت بروز بلفاریت، احتمال ابتلا به موارد زیر نیز وجود دارد:
- مشکلات مژه. بلفاریت می تواند باعث افتادگی، رشد غیرعادی و از بین رفتن رنگ مژه ها شود.
- مشکلات پوستی پلک. در صورت ابتلای طولانی مدت به بلفاریت، ممکن است روی پلک ها جای زخم دائمی ایجاد شود یا اینکه لبه های پلک به سمت داخل یا خارج برگردند.
- ریزش بیش از حد اشک چشم یا خشکی چشم. ترشحات غیرطبیعی چربی و سایر مواد مانند پوسته به همراه شوره ی پلک ها می تواند در لایه ی اشکی که از محلول آب، چربی و مخاط تشکیل شده است جمع شود. لایه ی اشکی غیرطبیعی مانع مرطوب نگه داشتن پلک ها می شود. این مشکل می تواند چشم را تحریک کرده و باعث بروز علائم خشکی چشم یا ترشح بیش از حد اشک شود.
- گل مژه. عفونتی است که در نزدیکی پایه ی مژه ها به وجود می آید که نتیجه آن ایجاد توده ای دردناک در لبه ی پلک می باشد. گل مژه معمولا بیشتر روی سطح پلک دیده می شود.
- شالازیون. این عارضه در صورت انسداد یكی از غدد كوچك چربی در لبه ی پلک و پشت مژه ها به وجود می آید. این انسداد باعث التهاب غده شده و باعث تورم و قرمزی پلک می شود. شالازیون می تواند کاملا برطرف شود یا به برآمدگی ای سفت و توده ای متورم تبدیل شود.
- چشم صورتی مزمن. بلفاریت می تواند منجر به دوره های مکرر چشم صورتی یا ورم ملتحمه (کنژنکتیویت) شود.
- خراشیدگی یا زخم قرنیه. سوزش مداوم ناشی از التهاب پلک ها و یا رشد غیرعادی مژه ها (که گاهی در جهت داخلی به سمت داخل و کره چشم می رویند) می تواند موجب درد و خراش در قرنیه ی چشم شود. عدم ترشح کافی اشک هم می تواند به بروز عفونت قرنیه منجر شود.
تشخیص
آزمایش ها و روش های تشخیص بلفاریت عبارتند از:
- معاینه چشم. چشم پزشک با استفاده از یک دستگاه بزرگ نمایی مخصوص، پلک و چشم ها را معاینه می کند.
- نمونه گیری از عارضه با سوآب. در موارد خاص، پزشک از سوآب (وسیله ای مشابه گوش پاک کن) برای نمونه برداری از مواد چرب یا پوسته ای که روی پلک تجمع پیدا کرده اند استفاده می کند. سپس این نمونه ها برای تشخیص باکتری ها، قارچ ها یا عوامل آلرژی زا به آزمایشگاه فرستاده می شوند.
درمان
معمولا برای این بیماری اقدامات مراقبتی، مانند شستن چشم ها و استفاده از کمپرس گرم اثربخش می باشد، در صورت کافی نبودن اقدامات خود مراقبتی، پزشک داروهایی را تجویز می کند، از جمله:
- تجویز داروهایی برای از بین بردن عفونت. آنتی بیوتیک ها می توانند منجر به تسکین علائم و رفع عفونت های ناشی از باکتری های پلک شوند. داروهای آنتی بیوتیک در اشکال مختلفی از جمله قطره چشم، کرم و پماد تجویز می شوند. در صورت عدم تأثیر مثبت آنتی بیوتیک های موضعی، ممکن است پزشک یک آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
- داروهایی برای کنترل التهاب. به طورکلی در مواردی که بیماری به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند، برای کاهش التهاب از قطره های چشمی یا پمادهای استروئیدی استفاده می شود. گاهی پزشک هر دو داروهای آنتی بیوتیکی و ضد التهاب را تجویز می کند.
- داروهایی که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارند. سیکلوسپورین موضعی موجب تسکین برخی علائم و نشانه های بلفاریت می شود.
- درمان بیماری های زمینه ای. بلفاریت ناشی از درماتیت سبورئیک، روزاسه یا سایر بیماری ها با درمان بیماری های زمینه ای کنترل می شود.
سایر گزینه های درمانی، مانند لیزر می تواند انسداد غدد را بهبود بخشد، با این حال در این زمینه مطالعه های بیشتری مورد نیاز است.
بلفاریت به ندرت به طور کامل از بین می رود. حتی با وجود موفقیت آمیز بودن درمان، این بیماری اغلب مزمن بوده و نیاز به مراقبت روزانه دارد. با این حال اگر به درمان پاسخ داده نشود، مژه ها کاملا از بین بروند یا بلفاریت تنها روی یک چشم تاثیر بگذارد، ممکن است نشانه ای از سرطان پلک باشد.
روش زندگی و درمان های خانگی
اقدامات خود مراقبتی می توانند تنها درمان مورد نیاز باشند.
چشمان خود را هر روز تمیز کنید.
چنانچه مبتلا به بلفاریت هستید، روزانه دو تا چهار بار و بعد از برطرف شدن علائم یک یا دو بار در روز ، این مراقبت ها را انجام دهید:
- یک کمپرس گرم را برای چند دقیقه روی چشم بسته قرار دهید تا رسوبات پوستی روی پلک ها شل و جدا شود.
- با یک دستمال یا انگشت تمیز، پلک ها را به آرامی ماساژ دهید.
- از یک دستمال تمیز یا قطره چکانی با آب گرم و چند قطره شامپو بچه یا محلول پاک کننده چشم، برای پاک کردن مواد چرب و پوسته های روی مژه ها استفاده کنید. سعی کنید برای هر چشم از یک دستمال جداگانه استفاده کنید.
- در برخی مواقع، بهتر است که در تمیز کردن لبه ی پلک ها و پایه ی مژه ها دقت بیشتری داشته باشید. برای این کار، پلک های خود را به آرامی باز کرده، و از پارچه ای تمیز برای مالش پایه ی مژه ها استفاده کنید. این کار، به جلوگیری از آسیب به قرنیه کمک می کند.
- در رابطه با استفاده از پماد های موضعی آنتی بیوتیک بعد از تمیز کردن پلک ها، بهتر است که با پزشک معالج خود مشورت کنید.
- پلک های خود را با آب گرم بشویید و به آرامی با یک حوله تمیز خشک کنید (حوله را روی چشم نکشید و با ضربه های آرام آن را خشک نمایید).
در صورت باقی ماندن اثرات التهاب پلک، بهتر است از آرایش چشم خودداری کنید. استفاده از مواد آرایشی می تواند تمیز نگه داشتن و زدودن مواد زائد از روی پلک و مژه ها را سخت تر کند. همچنین این امکان وجود دارد که مواد آرایشی موجب بازگشت باکتری ها شده و یا حتی باعث بروز یک واکنش آلرژیک شوند.
چشمان خود را مرطوب نگه دارید
می توانید از اشک مصنوعی که به صورت بدون نسخه قابل تهیه است، برای برطرف کردن خشکی چشم استفاده کنید.
شوره و کنه پلک ها را کنترل کنید
اگر چشم دچار شوره است، بهتر است که با مشورت پزشک معالج خود از یک شامپوی مناسب ضدشوره استفاده کنید. استفاده از شامپو ضد شوره می تواند علائم و نشانه های بلفاریت را برطرف کند.
همچنین استفاده روزانه از شامپوی روغن درخت چای بر روی پلک ها می تواند به برطرف شدن این عارضه کمک کند. هفته ای یکبار پلک های خود را به آرامی با شامپوی روغن درخت چای 50 درصدی شستشو دهید. چنانچه این علائم پس از 6 هفته برطرف نشدند، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت تحریک پوست یا چشم بر اثر مصرف شامپوی روغن درخت چای بهتر است از مصرف دوباره ی آن خودداری کنید.
درمان جایگزین
هیچ روش درمانی جایگزینی برای تسکین علائم بلفاریت اثبات نشده است. با این حال، یک رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 یا مکمل های حاوی اسیدهای چرب امگا 3 می تواند به بلفاریت مرتبط با آکنه روزاسه کمک کند. اسیدهای چرب امگا 3 در غذاهایی مانند ماهی آزاد، ماهی تن، ماهی قزل آلا، روغن سبوس برنج، بذر کتان و گردو یافت می شود. مطالعات بیشتری در این خصوص مورد نیاز می باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت نگرانی از علائم خود به پزشک عمومی مراجعه کنید. اما چنانچه پزشک مشکوک به بیماری ها یا عوارض جدی پلک مانند بلفاریت باشد، ممکن است که شما را به یک متخصص چشم (چشم پزشک) ارجاع دهد.
ممکن است پزشک در رابطه با بیماری های زمینه ای، زمان شروع و شدت علائم و همچنین داروها، مکمل ها و ویتامین های مصرفی به همراه میزان مصرف (دوز) هر کدام از بیمار سوال کند.
آنچه می توانید انجام دهید
فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم خود را بنویسید، حتی آن دسته که به نظر ربطی به بیماری ندارند.
- نام و مقدار داروها ، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
- سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید.
سوالاتی که باید در رابطه با بلفاریت، بهتر از پزشک بپرسید، عبارت است از:
- علت ایجاد علائم من چیست؟
- دلایل احتمالی دیگر این علائم چیست؟
- چه بیماری های دیگری می تواند این عارضه را ایجاد کند؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
- آیا می توانم از لنزهای تماسی استفاده کنم؟
- آیا باید از لنزهای تماسی و کیف حمل خود مراقبت ویژه ای داشته باشم؟
- آیا می توانم آرایش چشم خود را ادامه دهم؟
- آیا به ویزیت مجدد احتیاج دارم؟ چه زمانی؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً از شخص سوالاتی مانند این ها را می پرسد:
- علائم گذرا یا دائمی هستند؟
- علائم در صبح بدتر است یا در اواخر روز؟
- آیا از لنز استفاده کرده اید؟
- آیا اخیراً برند لوازم آرایشی خود را تغییر داده اید؟
- آیا اخیراً برند های صابون یا شامپو را تغییر داده اید؟
- آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی باعث بدتر شدن علائم می شود؟
- آیا یکی از نزدیکان شما اخیراً دچار عفونت چشم شده است؟
- آیا تا به حال بیماری چشمی، جراحی چشم یا آسیب دیدگی داشته اید؟
- آیا دچار بیماری دیگری می باشید؟
