پژوهشی تازه از مؤسسه کارولینسکا در سوئد نشان می‌دهد خواب بی‌کیفیت می‌تواند روند پیری مغز را تسریع بخشد. نتایج این تحقیق که بر پایه داده‌های بیش از ۲۷ هزار بزرگسال انگلیسی انجام شده، بیانگر آن است که افرادی که خواب نامناسبی دارند، مغزشان به‌طور میانگین حدود یک سال پیرتر از سن واقعی آن‌هاست. جالب آنکه این اثر در مردان نسبت به زنان آشکارتر است.
دانشمندان برای انجام این مطالعه، از اسکن‌های دقیق MRI استفاده کردند تا «سن مغزی» شرکت‌کنندگان را بر اساس ساختار و سلامت بافت مغز تخمین بزنند. سپس این داده‌ها با الگوهای خواب افراد مقایسه شد. سن مغزی، شاخصی است که نشان می‌دهد مغز تا چه اندازه در مقایسه با سن تقویمی فرد، سالم یا فرسوده است. به‌طور طبیعی، این دو باید با یکدیگر همخوان باشند، اما نتایج نشان داد کم‌خوابی می‌تواند این هماهنگی را به هم بزند.
شرکت‌کنندگان در آغاز مطالعه پرسش‌نامه‌هایی را درباره عادات خواب خود پر کردند؛ پرسش‌هایی که شامل ساعات خواب، خروپف، خواب‌آلودگی در طول روز و کیفیت کلی استراحت شبانه بود. پژوهشگران بر اساس پاسخ‌ها، افراد را در سه گروه خواب سالم، متوسط و ضعیف قرار دادند. سپس با گذشت حدود ۹ سال، مغز آن‌ها بار دیگر با MRI اسکن شد تا تغییرات بررسی شود. نتیجه شگفت‌انگیز بود: هر چه کیفیت خواب پایین‌تر بود، سن مغز بالاتر می‌رفت. به گفته محققان، به ازای هر افت در نمره کیفیت خواب، مغز به‌طور متوسط حدود شش ماه زودتر پیر شده بود.
اما علت این پیری زودرس چیست؟ بررسی نمونه‌های خون نشان داد التهاب می‌تواند بخشی از پاسخ این پرسش باشد. بر اساس نتایج، حدود ۱۰ درصد از ارتباط میان خواب نامناسب و پیری مغز از طریق التهاب سیستمیک بدن قابل توجیه است. دکتر ابیگیل داو، پژوهشگر نورواپیدمیولوژی در مرکز تحقیقات پیری کارولینسکا، در گفت‌وگو با Medical News Today این یافته را «شگفت‌انگیز» توصیف کرد و گفت احتمالاً تفاوت‌های سبک زندگی یا حتی داروهای مصرفی میان زنان و مردان نیز در شدت این اثر نقش دارند.
پیش‌تر هم مطالعات نشان داده بودند که اختلالات خواب فقط به خستگی یا بی‌حوصلگی محدود نمی‌شوند. بی‌خوابی مزمن یا آپنه خواب می‌تواند بر خلق‌و‌خو، سلامت قلب و حتی سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. اکنون به نظر می‌رسد این مشکلات ممکن است به مرور زمان مغز را نیز دچار پیری زودهنگام کنند.
دکتر راج داسگوپتا، متخصص خواب، در تحلیل این پژوهش گفت:
«خواب بد فقط مربوط به احساس خستگی در روز بعد نیست، بلکه می‌تواند به معنی پیرتر شدن مغز شما هم باشد. حتی اگر تفاوت یک‌ساله در ظاهر ناچیز به نظر برسد، همین تغییرات کوچک می‌توانند در طول سال‌ها انباشته شوند و خطر زوال شناختی را افزایش دهند.»
او توصیه می‌کند برای حفظ سلامت مغز، باید خواب را جدی گرفت: داشتن برنامه خواب منظم، پرهیز از مصرف کافئین یا وعده‌های سنگین پیش از خواب، و ایجاد محیطی آرام، خنک و تاریک در اتاق می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند.
به گفته دکتر دانیل ترونگ، متخصص مغز و اعصاب، نتایج این تحقیق هشداری جدی است. او می‌گوید:
«هنگامی که پیری مغز ناشی از خواب بد با سایر عوامل خطر مانند فشار خون بالا یا دیابت ترکیب شود، می‌تواند فرد را به زوال شناختی نزدیک‌تر کند.»
در نهایت، این پژوهش پیام روشنی دارد: خواب، فقط استراحت نیست؛ نوعی سرمایه‌گذاری روی جوانی و سلامت مغز است. شب‌هایی که به‌خوبی می‌خوابید، در واقع به مغزتان فرصتی دوباره برای بازسازی و جوان ماندن می‌دهید.
بیماری مرتبط
آپنه خواب
آپنه خواب عارضه ای است که منجر به وقفه های مکرر تنفسی در طول شب می شود و حتی با زمان استراحت کافی فرد ممکن است احساس خستگی کند ی...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.