دانشمندان اسپانیایی با استفاده از فناوری نانو توانسته‌اند علائم بیماری آلزایمر را در موش‌ها معکوس کنند؛ دستاوردی که اگر در انسان‌ها هم موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند دریچه‌ای تازه برای درمان یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های مغز بگشاید.
بیماری آلزایمر، شایع‌ترین نوع زوال عقل، امروزه بیش از ۵۵ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. علت دقیق آن هنوز ناشناخته است، اما پژوهش‌های پیشین نقش تجمع دو نوع پروتئین، یعنی آمیلوئید بتا و تاو، را در تخریب سلول‌های مغزی محتمل دانسته‌اند. درمان‌های فعلی تنها می‌توانند روند پیشرفت بیماری را اندکی کند کنند و تأثیر چشمگیری بر بازگرداندن حافظه و توانایی شناختی ندارند.
در این میان، پژوهشی تازه به رهبری دکتر جوزپه باتالیا، استاد پژوهشی مؤسسه مهندسی زیستی کاتالونیا (IBEC) در اسپانیا، نوید رویکردی متفاوت را می‌دهد. نتیجه این مطالعه که در مجله علمی Signal Transduction and Targeted Therapy منتشر شده، نشان می‌دهد که تزریق نانوذرات ویژه‌ای به موش‌های مبتلا به آلزایمر توانسته است سطح پروتئین سمی آمیلوئید بتا را در مغز آن‌ها کاهش دهد.
دکتر باتالیا توضیح می‌دهد که نانوذرات ساخته‌شده مانند وسیله‌های حمل‌ونقل کوچکی هستند که می‌توانند از سد محافظ مغز (سد خونی-مغزی) عبور کنند؛ سدی که معمولاً اجازه نمی‌دهد مواد زیادی وارد مغز شوند. او می‌گوید:
«این ذرات به‌جای شکستن این سد، با استفاده از مسیرهای طبیعی انتقال مواد مغذی بدن، وارد مغز می‌شوند. سپس سیستم پاکسازی طبیعی مغز را فعال می‌کنند تا پروتئین‌های سمی را از بین ببرد.»
برخلاف بیشتر درمان‌های فعلی که مستقیماً روی نورون‌ها تمرکز دارند، تیم باتالیا تصمیم گرفت روی عروق خونی مغز کار کند. به گفته او، در بیماری آلزایمر، سیستم خونی و سد محافظ مغز در همان مراحل اولیه آسیب می‌بینند. بازسازی این شبکه و بهبود فرآیند پاکسازی می‌تواند بار سمی را از روی تمام سلول‌های مغزی کاهش دهد و شرایطی سالم‌تر برای فعالیت نورون‌ها فراهم کند. او تأکید می‌کند:
«اگر سیستم گردش خون مغز را بهبود دهید، سلول‌های عصبی بهتر کار کرده و فشار کمتری را تحمل می‌کنند.»
نتایج این پژوهش شگفت‌انگیز بودند. تنها یک ساعت پس از تزریق سه دوز از این نانودارو، سطح آمیلوئید بتا در مغز موش‌ها بین ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش یافت. جالب‌تر اینکه موش‌هایی که سن‌شان معادل ۶۰ سال سن انسان بود، شش ماه بعد یعنی در سنی برابر با حدود ۹۰ سال سن انسانی، دوباره رفتاری شبیه موش‌های سالم از خود نشان دادند. این موضوع از دید پژوهشگران نشانه‌ای از بهبود پایدار و بازگشت عملکرد طبیعی مغز بود.
متخصصان دیگر نیز این یافته را هیجان‌انگیز توصیف کرده‌اند. دکتر پیتر گلیبوس از مؤسسه علوم اعصاب مارکوس در فلوریدا می‌گوید: «این پژوهش اهمیت سد خونی-مغزی در آلزایمر را نشان می‌دهد. تقویت سیستم پاکسازی مغز می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای درمان بگشاید.» در عین حال، دکتر کلیفورد سگیل، متخصص مغز و اعصاب در کالیفرنیا، هشدار می‌دهد که باید منتظر نتایج آزمایش‌های انسانی ماند و تأکید می‌کند: «درمان‌های فعلی در کاهش آمیلوئید مؤثرند، اما تأثیر قابل توجهی بر حافظه بیماران نداشته‌اند. این رویکرد جدید شاید بتواند این چرخه را تغییر دهد.»
به گفته دکتر باتالیا، تیم او اکنون در حال تکمیل مطالعات ایمنی و آماده‌سازی برای نخستین آزمایش‌های انسانی است. او امیدوار است این روش نه‌تنها به درمان آلزایمر کمک کند، بلکه در آینده بتواند برای دیگر بیماری‌های تخریب عصبی نیز مفید باشد. اگر این فناوری در انسان هم موفقیت‌آمیز باشد، شاید روزی بتوانیم شاهد بازگشت حافظه و توان شناختی در بیماران آلزایمری باشیم.
بیماری مرتبط
آلزایمر
آلزایمر نوعی بیماری عصبی پیش رونده است که به مرور زمان سلول های مغزی تخریب می شوند که نهایتا منجر به زوال عقل شده و باعث ناتوانی...
بیماری مرتبط
زوال عقل (دمانس)
زوال عقل یا دمانس مجموعه ای از علائم پیچیده است که منجر به تحلیل رفتن توانایی شناختی فرد شده و علائم آن از فراموشی فراتر رفته و...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.