پژوهشی تازه نشان داده است که کیفیت خواب ما فقط به ساعت خوابیدن یا خستگی روزانه مربوط نیست، بلکه مغزمان نقش تعیینکنندهای در شکلگیری الگوهای خواب دارد. این مطالعه که با همکاری پژوهشگران کانادایی و سنگاپوری انجام شده و نتایج آن در مجله علمی PLOS Biology منتشر شده است، پنج الگوی خواب متمایز را شناسایی کرده است که هر یک با ویژگیهای خاص مغزی، روانی و جسمی ارتباط دارند.
در این تحقیق، دادههای مربوط به ۷۷۰ فرد بزرگسال سالم بین ۲۲ تا ۳۶ سال بررسی شدند. شرکتکنندگان پرسشنامههایی درباره سبک زندگی، سلامت روان و جسم، شخصیت، خواب و عملکرد شناختی تکمیل کردند و سپس از مغز آنها تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) انجام شد تا ارتباط میان ساختار مغزی و الگوهای خواب شناسایی شود. هدف پژوهشگران این بود که با ترکیب دادههای زیستی، روانی و اجتماعی، تصویری چندبعدی از خواب انسان ارائه دهند.
نتیجه این تحلیل، شناسایی پنج الگوی اصلی خواب بود که هر کدام با وضعیت سلامت و فعالیت مغزی خاصی همراهاند. نخستین الگو شامل افرادی است که از خواب خود رضایت ندارند، دیر به خواب میروند و روز بعد عملکرد ضعیفی دارند؛ این گروه معمولاً دچار اضطراب، افسردگی و ترس هستند. الگوی دوم مربوط به کسانی است که با وجود مشکلات توجه و تمرکز، از اختلال خواب شکایت چندانی ندارند و به نظر میرسد مغزشان نوعی سازگاری طبیعی ایجاد کرده است. الگوی سوم شامل افرادی میشود که از داروهای خوابآور استفاده میکنند و در عین حال، عملکرد ضعیفتری در حافظه و تشخیص احساسات دارند، اما از روابط اجتماعی خود راضیترند. الگوی چهارم با کمخوابی مزمن (کمتر از شش تا هفت ساعت خواب در شب) مشخص میشود و با پرخاشگری، کاهش دقت و کندی واکنشها همراه است. در نهایت، الگوی پنجم شامل افرادی است که دچار اختلالات فیزیولوژیک خواب مانند بیداریهای مکرر و مشکلات تنفسی هستند و این وضعیت با اضطراب، مشکلات فکری و سوءمصرف مواد ارتباط دارد.
به گفته دکتر والریا کبس، یکی از نویسندگان اصلی پژوهش و مدیر پروژههای یادگیری ماشین در دانشگاه کنکوردیا، «خواب پدیدهای چندبعدی است و برخی جنبههای آن به شکلی متمایز با سلامت روان یا عملکرد شناختی ارتباط دارند.» او تأکید میکند که این الگوها در افراد سالم مشاهده شدهاند و میتوانند به عنوان نشانگرهای اولیه برای تشخیص زودهنگام مشکلات آینده مورد استفاده قرار گیرند.
پژوهشگران همچنین دریافتند که هر الگو با نوع خاصی از سازماندهی شبکههای مغزی مرتبط است. به طور کلی، در برخی افراد الگوهای اتصال ناکارآمد در شبکههای مغزی مشاهده شد که مسئول عملکردهای حرکتی و بینایی هستند. این یافته میتواند در آینده به طراحی مداخلات شخصیسازیشده برای بهبود خواب و سلامت روان کمک کند.
کارشناسان همچنان یادآور میشوند که داشتن خواب کافی و منظم از ارکان اصلی سلامت است. به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، بزرگسالان باید دستکم هفت ساعت در شب بخوابند. ورزش منظم، پرهیز از استفاده از تلفن همراه پیش از خواب، اجتناب از وعدههای سنگین شبانه و حفظ دمای مناسب اتاق از توصیههای کلیدی برای داشتن خوابی آرام است. دکتر کبس نیز تأکید میکند: «منظم بودن در زمان خواب و بیداری و کاهش و ترجیحاً قطع مصرف الکل و مواد، میتواند کیفیت خواب و سلامت مغز را بهطور چشمگیری بهبود دهد.»
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.