دارویی قدیمی و آشنا، که سال‌هاست به عنوان خلط آور برای درمان سرفه به کار می‌رود، حالا ممکن است نقشی شگفت‌انگیز در مقابله با زوال عقل ایفا کند. نتایج یک مطالعه جدید، امیدهایی تازه را برای کاهش پیشرفت زوال عقل در بیماران مبتلا به پارکینسون به‌وجود آورده است.
زوال عقل یکی از چالش‌های شایع در افراد مبتلا به پارکینسون است. بسیاری از این بیماران، با گذشت زمان دچار مشکلاتی در حافظه، تمرکز و عملکرد شناختی می‌شوند؛ شرایطی که زندگی روزمره آن‌ها را به شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و همچنان راهکار مؤثری برای مهار آن وجود ندارد.
در همین راستا، پژوهشی که اخیراً در مجله معتبر JAMA Neurology منتشر شده، به بررسی تأثیر آمبروکسول بر افراد مبتلا به زوال عقل ناشی از بیماری پارکینسون پرداخته است. در این مطالعه، ۵۵ شرکت‌کننده بالای ۵۰ سال که دست‌کم یک سال از تشخیص بیماری پارکینسون آن‌ها گذشته بود، به مدت یک سال روزانه آمبروکسول یا دارونما دریافت کردند.
نتایج اولیه شاید در نگاه نخست چندان درخشان به نظر نرسد؛ چرا که تفاوت معناداری در سنجش‌های اصلی عملکرد شناختی میان دو گروه دیده نشد. اما بررسی دقیق‌تر نشان داد که وضعیت علائم روانی – رفتاری در گروه دریافت‌کننده آمبروکسول ثابت ماند، در حالی که در گروه دارونما این علائم به‌طور محسوسی بدتر شد.
نکته مهم‌تر آن است که در زیرگروهی از شرکت‌کنندگان که دارای نوعی جهش ژنتیکی خاص در ژن GBA1 بودند – ژنی که پیش‌تر با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط دانسته شده – بهبودهایی در عملکرد شناختی مشاهده شد. در برخی از این افراد، این بهبود به حدی بود که از نظر بالینی "معنادار" توصیف شد.
محققان معتقدند این اثر احتمالی آمبروکسول به توانایی آن در افزایش فعالیت آنزیمی به نام بتا-گلوکوسربروزیداز (GCase) مربوط است؛ آنزیمی که در سلول‌های مغزی نقشی حیاتی در پاکسازی مواد زائد ایفا می‌کند. اختلال در عملکرد این آنزیم یکی از عوامل دخیل در تخریب سلول‌های عصبی در پارکینسون و زوال عقل به شمار می‌رود.
دکتر استفان پاسترناک، متخصص مغز و اعصاب و نویسنده ارشد این پژوهش، در گفت‌وگو با Medical News Today اظهار کرد: «آمبروکسول به‌طور کلی به خوبی تحمل شد و تنها عارضه شایع آن ناراحتی خفیف گوارشی بود. آنچه توجه ما را جلب کرد، کاهش علائم روانپزشکی در گروه دریافت‌کننده آمبروکسول بود، در حالی که سطح برخی از نشانگرهای تخریب عصبی در گروه دارونما بدتر شده بود.»
این یافته‌ها توجه دیگر متخصصان را نیز جلب کرده است. دکتر دانیل ترونگ، متخصص علوم اعصاب و سردبیر مجله Clinical Parkinsonism and Related Disorders که در این پژوهش مشارکت نداشت، گفته است: «آمبروکسول ممکن است به‌عنوان رویکردی نوین در درمان زوال عقل مرتبط با بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار گیرد.»
او همچنین به مزیت مهمی اشاره می‌کند: آمبروکسول یک داروی شناخته‌شده با سابقه مصرف گسترده است. این ویژگی می‌تواند مسیر استفاده بالینی از آن را کوتاه‌تر و ساده‌تر کند – خصوصاً در مناطقی که منابع پزشکی محدودتری در دسترس است.
با این حال، پژوهشگران تأکید می‌کنند که برای تأیید قطعی این نتایج به مطالعات بزرگ‌تر و بلندمدت‌تری نیاز است. از جمله محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به تعداد کم شرکت‌کنندگان، تمرکز بر یک مرکز درمانی، و ناتوانی در تحلیل تفاوت میان دوزهای مختلف دارو اشاره کرد. همچنین تنها تعداد معدودی از شرکت‌کنندگان دارای ژن GBA1 بودند، بنابراین هنوز مشخص نیست که آیا اثرات مثبت مشاهده‌شده را می‌توان به جمعیت وسیع‌تری تعمیم داد یا خیر.
پاسترناک و تیم تحقیقاتی‌اش اعلام کرده‌اند که قصد دارند یک کارآزمایی بالینی گسترده‌تر را در اواخر سال ۲۰۲۵ آغاز کنند. این پروژه با حمایت بنیاد گارفیلد وستون در بریتانیا در حال برنامه‌ریزی است.
هرچند هنوز راه زیادی تا رسیدن به پاسخ نهایی باقی مانده، اما یافته‌های کنونی روزنه‌ای از امید گشوده‌اند؛ آن هم با دارویی ساده که سال‌هاست در قفسه‌های داروخانه‌ها برای درمان سرفه استفاده می‌شود. شاید آمبروکسول، در آینده نه‌چندان دور، به عنوان محافظ مغز در برابر زوال شناختی معرفی شود.
بیماری مرتبط
پارکینسون
بیماری پارکینسون نوعی بیماری مزمن عصبی است که با تغییر برخی سلول های تولید کننده دوپامین در مغز ایجاد می شود و منجر به بروز علائ...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.