آیا داروهای ضد افسردگی بر سلامت روده تاثیر می گذارند؟

پژوهش‌های تازه پرده از رابطه پیچیده و کمترشناخته‌شده‌ای میان داروهای ضدافسردگی و سلامت روده برداشته‌اند؛ رابطه‌ای که می‌تواند نگاه ما به درمان افسردگی را در سال‌های آینده تغییر دهد. امروز دیگر روشن است که میکروبیوم روده یعنی مجموعه‌ای عظیم از تریلیون‌ها میکروب مفید تنها نقشی گوارشی ندارد، بلکه بر ایمنی، سلامت کلی بدن و حتی خلق‌وخو و عملکرد مغز اثر می‌گذارد. همین ارتباط دوطرفه میان روده و مغز سبب شده است پژوهشگران با حساسیت بیشتری به بررسی داروهای ضدافسردگی، به‌ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIها) بپردازند تا درمورد تأثیر این داروها بر ترکیب میکروب‌های روده اطلاعات کسب کنند.

از آنجا که SSRIها به‌صورت خوراکی مصرف می‌شوند، طبیعی است که بخشی از مواد فعال آن‌ها وارد روده بزرگ شود؛ جایی که بیشترین تراکم باکتری‌های مفید وجود دارد. برخی مطالعات گذشته نشان داده‌اند افراد مبتلا به افسردگی، حتی بدون مصرف دارو، میکروبیوم متفاوتی نسبت به افراد سالم دارند. این موضوع تفسیر تغییرات پس از شروع درمان را دشوارتر می‌کند، زیرا ممکن است بخشی از این تفاوت‌ها به خود بیماری مربوط باشد نه دارو. با این حال یک مطالعه مهم در سال ۲۰۲۱ با بررسی دقیق ۳۰ فرد افسرده که پیش‌تر هیچ داروی ضدافسردگی‌ای مصرف نکرده بودند، تصویر واضح‌تری ارائه داد. این مطالعه نشان داد میکروبیوم شرکت‌کنندگان پس از شروع درمان با SSRIها به ترکیب افراد سالم نزدیک‌تر شده است؛ تغییری که پژوهشگران آن را نشانه‌ای از اثر بالقوه مثبت داروها بر روده دانستند.

با وجود این یافته‌های امیدوارکننده، هنوز پرسش‌های جدی باقی هستند. برخی SSRIها در آزمایشگاه اثرات ضدباکتریایی خفیفی نشان داده‌اند که می‌توانند پیامدهای نامطلوبی داشته باشند. اما متخصصان تأکید می‌کنند شواهدی از آسیب پایدار دیده نمی‌شود. دکتر جاش لیختمن توضیح می‌دهد که تغییرات مشاهده‌شده معمولاً گذرا هستند و روده طی چند هفته خود را دوباره تنظیم می‌کند. او باور دارد رژیم غذایی، سبک زندگی و سطح استرس فرد تأثیری بسیار بزرگ‌تر از داروها بر تعادل میکروبیوم دارند. دکتر آنوپ سینگ نیز همین نظر را دارد و می‌گوید در برخی افراد حتی ممکن است مصرف SSRIها به بازگرداندن تعادل از دست‌رفته ناشی از استرس مزمن کمک کند.

در سوی دیگر ماجرا، پژوهشگران حالا این احتمال را بررسی می‌کنند که میکروبیوم روده نه‌تنها تحت تأثیر داروهای ضدافسردگی قرار می‌گیرد، بلکه شاید خود یکی از عوامل تعیین‌کننده در موفقیت درمان باشد. در مطالعه‌ای که افراد افسرده را پیش از مصرف دارو با افراد سالم مقایسه می‌کرد، مشخص شد کسانی که در نهایت به درمان پاسخ مثبت دادند، پیش از آغاز درمان سطوح بالاتری از برخی باکتری‌های مفید داشتند. این یافته‌ها باعث شدند دانشمندان به این فکر بیفتند که شاید در آینده بتوان بر اساس وضعیت میکروبیوم هر فرد، داروی مناسب‌تر را انتخاب کرد؛ هرچند هنوز راه زیادی تا رسیدن به آن نقطه باقی مانده است.

با وجود تمام ناشناخته‌ها، یک نکته روزبه‌روز قطعی‌تر می‌شود: سلامت روده بخشی کلیدی از سلامت روان است. حفظ میکروبیوم متعادل می‌تواند نه‌تنها احتمال افسردگی را کاهش دهد، بلکه شاید اثربخشی داروهای ضدافسردگی را نیز افزایش دهد. متخصصان برای حمایت از این جمعیت میکروبی مفید، رژیم غذایی پرفیبر و گیاه‌محور، مصرف غذاهای تخمیری مانند ماست و کفیر، فعالیت بدنی منظم و مدیریت مؤثر استرس را توصیه می‌کنند. آن‌ها تأکید دارند هیچ‌کس نباید درمان ضدافسردگی خود را بدون مشورت پزشک تغییر دهد، اما توجه به سلامت روده می‌تواند مکمل ارزشمندی در مسیر بهبود باشد.

بیماری مرتبط افسردگی افسردگی یک اختلال روانی پیچیده است که به شدت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به احساس مداوم ناامیدی و غم، بی علاقگی به...