دانشمندان در یکی از تازه‌ترین پژوهش‌های خود پرده از نقش خطرناک یک ماده شیمیایی پراستفاده در زندگی روزمره برداشته‌اند؛ ماده‌ای که ظاهراً می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های جدی کبدی را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. این ماده که تتراکلرواتیلن (PCE) نام دارد، سال‌هاست در صنایعی مانند خشکشویی، تولید چسب‌ها، پاک‌کننده‌های صنعتی، رنگ‌برها و انواع اسپری‌های لکه‌بر به کار می‌رود، اما اکنون شواهد علمی جدید نشان می‌دهند که اثر آن بر سلامت انسان شاید بسیار جدی‌تر از آن چیزی باشد که پیش‌تر تصور می‌شد.
نتایج این مطالعه که در مجله Liver International منتشر شده، بر پایه بررسی داده‌های سلامت حدود ۱۶۰۰ بزرگسال در بازه سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ شکل گرفته است. پژوهشگران از داده‌های برنامه ملی بررسی سلامت و تغذیه ایالات متحده (NHANES) برای اندازه‌گیری میزان PCE در خون افراد و بررسی ارتباط آن با بیماری‌های کبدی استفاده کردند. یافته‌ها نشان دادند که حدود هفت درصد از شرکت‌کنندگان سطح قابل‌تشخیصی از این ماده را در خون خود داشته‌اند و نکته تکان‌دهنده آنجاست که همین گروه سه برابر بیشتر از دیگران به فیبروز کبدی شدید مبتلا بوده‌اند؛ وضعیتی که می‌تواند در ادامه مسیر به سیروز، سرطان کبد یا حتی نارسایی کامل کبد ختم شود.
بیماری‌های کبدی در حال حاضر یکی از چالش‌های بزرگ سلامت جهانی محسوب شده و حدود چهار درصد از مرگ‌ومیرهای جهان به مشکلات مرتبط با کبد مربوط می‌شوند. شایع‌ترین فرم این بیماری‌ها، بیماری کبد چرب ناشی از اختلالات متابولیک (MASLD) است که پیش‌تر با نام کبد چرب غیرالکلی شناخته می‌شد. تجمع چربی در سلول‌های کبد، به‌مرور باعث التهاب و زخم شدن بافت کبد می‌شود و زمینه را برای پیشرفت بیماری‌های وخیم‌تر فراهم می‌کند. اگرچه عوامل شناخته‌شده‌ای همچون دیابت، چاقی، مصرف الکل، سبک زندگی ناسالم، و برخی داروها در بروز این بیماری نقش دارند، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که فاکتورهای محیطی نیز می‌توانند سهم قابل‌توجهی در آسیب به کبد داشته باشند. موادی مانند فلزات سنگین، آلاینده‌های هوا و ترکیبات صنعتی سال‌هاست مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما حالا PCE در مرکز این نگرانی‌ها قرار گرفته است.
دکتر برایان پی. لی، نویسنده اصلی این پژوهش و متخصص کبد از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، توضیح می‌دهد که زمانی که PCE در کبد متابولیزه می‌شود، متابولیت‌های آن با سلول‌های کبدی واکنش داده و به غشای چربی سلول آسیب می‌زنند. این روند نوعی واکنش زنجیره‌ای التهاب‌زا ایجاد می‌کند که در نهایت به تشکیل بافت اسکار و فیبروز منجر می‌شود. او تأکید می‌کند که این مطالعه تنها به یک ارتباط ساده اشاره نمی‌کند، بلکه یک اثر وابسته به دوز را نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که هر یک نانوگرم افزایش این ماده در هر میلی‌لیتر خون، احتمال فیبروز کبدی شدید را پنج برابر افزایش می‌دهد. این الگو به گفته پژوهشگران به‌شدت احتمال دخالت مستقیم PCE در آسیب کبدی را تقویت می‌کند.
متخصصان دیگر نیز تأکید می‌کنند که هیدروکربن‌های هالوژنه سال‌هاست که به‌عنوان عوامل آسیب‌زا برای کبد شناخته می‌شوند. دکتر لی فو پنگ، متخصص گوارش و کبد، یادآور می‌شود که نمونه‌های کلاسیک این مواد، مانند تتراکلرید کربن، از قوی‌ترین سموم کبدی شناخته‌شده هستند. او توضیح می‌دهد که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض چنین موادی می‌تواند آن‌قدر به کبد آسیب بزند که حتی برخی بیماران به مرحله‌ای برسند که تنها راه نجات آن‌ها پیوند کبد باشد.
پژوهش جدید زنگ خطری جدی برای جامعه پزشکی و همچنین سیاست‌گذاران حوزه سلامت است. محققان خواستار آن شده‌اند که پزشکان از بیماران درباره مواجهه‌های شغلی و محیطی با این‌گونه مواد سؤال کنند و قانون‌گذاران نیز با وضع مقررات سخت‌گیرانه‌تر، از مردم در برابر این سموم پنهان محافظت نمایند. این مطالعه نشان می‌دهد که سلامت کبد تنها به سبک زندگی بستگی ندارد؛ محیط اطراف ما نیز می‌تواند نقشی پنهان اما بسیار تأثیرگذار در بروز بیماری‌های کبدی داشته باشد.
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.