شیرینکنندههای کمکالری مانند آسپارتام، ساخارین و زایلیتول که سالهاست بهعنوان جایگزین شکر در صنایع غذایی به کار میروند، بار دیگر خبرساز شدند. این ترکیبات که در ابتدا بهدلیل مزایایی مانند کنترل قند خون در بیماران دیابتی یا کاهش پوسیدگی دندانها مورد استقبال قرار گرفتند، اکنون در تحقیقات علمی جدید با پیامدهای نگرانکنندهای برای سلامت مغز پیوند خوردهاند.
مطالعهای که بهتازگی در مجله نورولوژی منتشر شده است، نشان میدهد مصرف مداوم شیرینکنندههای مصنوعی میتواند با کاهش سریعتر تواناییهای شناختی، از جمله حافظه و قدرت تفکر، ارتباط داشته باشد. در این پژوهش بیش از ۱۲ هزار فرد بزرگسال در برزیل با میانگین سنی ۵۲ سال طی هشت سال تحت بررسی قرار گرفتند. شرکتکنندگان پرسشنامههایی را در مورد عادات غذایی خود، بهویژه مصرف نوشیدنیها و خوراکیهای حاوی شیرینکنندههای مصنوعی تکمیل کردند و سپس نتایج شناختی آنها در طول زمان پایش شد.
محققان تمرکز خود را بر هفت شیرینکننده پرمصرف شامل آسپارتام، ساخارین، آسهسولفام، اریتریتول، زایلیتول، سوربیتول و تاگاتوز گذاشتند. یافتهها نشان دادند افرادی که بهطور متوسط روزانه حدود ۱۹۱ میلیگرم از این ترکیبات مصرف میکردند، ۶۲ درصد سریعتر از کسانی که تنها ۲۰ میلیگرم در روز دریافت داشتند دچار افت در تواناییهای شناختی شدند. این افت در تواناییهای شناختی معادل با سرعت گرفتن روند پیری مغز به اندازه ۱.۶ سال بود.
به گفته دکتر کلودیا کیمیه سوئموتو، سرپرست تیم تحقیق، نتایج این مطالعه نشان میدهند مصرف بالای شیرینکنندههای مصنوعی صرفاً یک عادت بیضرر نیست. او تأکید کرد:
«حتی افتهای کوچک در عملکرد شناختی، اگر طی سالها ادامه یابند، میتوانند به اختلالات جدیتری مانند زوال عقل منجر شوند. یافتههای ما نشان میدهند که میانسالی دوره حساسی است و قرار گرفتن در معرض این ترکیبات در این سن میتواند روند پیری مغز را تسریع بخشد.»
یکی از نکات جالب این پژوهش، تفاوت نتایج در میان گروههای سنی و وضعیت سلامت بود. محققان دریافتند کاهش شناختی ناشی از مصرف شیرینکنندهها در افراد زیر ۶۰ سال و در بیماران مبتلا به دیابت بارزتر است. این یافته برخلاف انتظار بود، زیرا تصور میشد که افراد مسنتر آسیبپذیری بیشتری داشته باشند. به گفته سوئموتو، این موضوع اهمیت میانسالی بهعنوان دورهای تعیینکننده برای سلامت مغز در سالهای بعدی را برجسته میکند.
با وجود نتایج هشداردهنده، کارشناسان یادآوری میکنند که این تحقیق تنها یک ارتباط را نشان میدهد و رابطه علت و معلولی ثابت نشده است. دکتر کمال واگله، متخصص سالمندان در مرکز اختلالات حافظه دانشگاه پزشکی هکنساک نیوجرسی، توضیح داد:
«این مطالعه نشان میدهد که مصرف زیاد شیرینکنندهها با کاهش سریعتر تواناییهای شناختی همراه است، اما هنوز نمیتوان گفت علت مستقیم این مسئله خود این ترکیبات هستند. عوامل سبک زندگی یا ویژگیهای دیگر مصرفکنندگان نیز ممکن است در کاهش تواناییهای شناختی نقش داشته باشند.»
وی بر ضرورت مطالعات بیشتر برای کشف چگونگی تأثیر این ترکیبات بر بدن تأکید کرد.
با وجود نیاز به مطالعات بیشتر، کارشناسان تغذیه توصیه میکنند مصرفکنندگان با دقت بیشتری به برچسب مواد غذایی توجه کنند و از مصرف مداوم شیرینکنندههای مصنوعی بپرهیزند. جایگزین کردن خوراکیهای طبیعی، استفاده از میوهها و طعمدهندههای گیاهی و کاهش تدریجی مصرف این مواد میتوانند راههایی مؤثر برای کاهش خطرات احتمالی باشند.
این پژوهش زنگ خطری برای افرادی است که بهطور روزمره از نوشیدنیها و خوراکیهای حاوی شیرینکنندههای مصنوعی استفاده میکنند. اگرچه هنوز راه زیادی برای درک کامل اثرات این ترکیبات باقی مانده است، اما پیام کلی روشن است: برای حفظ سلامت مغز، بهتر است مصرف شیرینکنندههای مصنوعی تا حد امکان کاهش یابد.
بیماری مرتبط
زوال عقل (دمانس)
زوال عقل یا دمانس مجموعه ای از علائم پیچیده است که منجر به تحلیل رفتن توانایی شناختی فرد شده و علائم آن از فراموشی فراتر رفته و...
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.