درخواست مشاوره رایگان
سیاه زخم (آنتراکس)، نوعی بیماری است که در نتیجه آلودگی با یک باکتری میله ای شکل به نام باسیلوس آنتراسیس بروز می کند. علائم این بیماری می توانند خود را به صورت پوستی، تنفسی یا گوارشی نشان دهند. در ادامه اطلاعاتی درباره علائم و علل بروز سیاه زخم، نحوه تشخیص و درمان آن ارائه می شود.
سیاه زخم نوعی بیماری نادر اما جدی است که توسط باکتری تشکیل دهنده هاگ به نام باسیلوس آنتراسیس ایجاد می شود. سیاه زخم عمدتاً حیوانات اهلی و شکاری را درگیر می کند. انسان نیز می تواند از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات بیمار، آلوده شود.
هیچ مدرک علمی مبنی بر انتقال سیاه زخم از فردی به فرد دیگر در دسترس نیست اما این امکان وجود دارد که ضایعات پوستی سیاه زخم از طریق تماس مستقیم یا از طریق تماس با یک جسم آلوده (ناقل بی جان) منتقل شوند. باکتری سیاه زخم معمولاً از طریق زخمی در پوست وارد بدن می شود. همچنین با خوردن گوشت آلوده یا استنشاق هاگ ها نیز می توان به این بیماری مبتلا شد.
علائم و نشانه ها که البته به نحوه آلوده شدن فرد نیز بستگی دارند شامل زخم های پوستی، استفراغ و شوک می باشند. درمان سریع با آنتی بیوتیک ها می تواند بیشتر عفونت های سیاه زخم را درمان کند. درمان سیاه زخم استنشاقی دشوارتر است و این نوع سیاه زخم حتی می تواند کشنده نیز باشد.
سیاه زخم در کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است. با این حال، این بیماری همچنان نگران کننده است زیرا این باکتری در حملات بیوتروریسم در ایالات متحده استفاده شده است.
چهار نوع عارضه جانبی برای عفونت سیاه زخم وجود دارد که هر کدام علائم و نشانه های متفاوتی دارند. در بیشتر موارد، علائم در عرض شش روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ایجاد می شود. با این حال، علائم سیاه زخم استنشاقی ممکن است بیش از شش هفته طول بکشد تا ظاهر شوند.
عفونت سیاه زخم مرتبط با پوست (جلدی) از طریق بریدگی یا سایر زخم های موجود در پوست وارد بدن می شود. سیاه زخم جلدی شایع ترین مسیر انتقال بیماری سیاه زخم و همچنین خفیف ترین نوع آن است. سیاه زخم پوستی با درمان مناسب به ندرت کشنده است. علائم و نشانه های آن آن عبارتند از:
عفونت سیاه زخم گوارشی از خوردن گوشت نیم پز حیوان آلوده، ایجاد می شود. این نوع سیاه زخم می تواند بر دستگاه گوارش از گلو تا روده بزرگ تأثیر بگذارد و علائم و نشانه ها آن عبارتند از:
سیاه زخم استنشاقی درصورت تنفس هاگ های سیاه زخم، ایجاد خواهد شد. این نوع از سیاه زخم، کشنده ترین شکل بیماری است و حتی با وجود درمان نیز ممکن است منجر به مرگ شود. علائم و نشانه های اولیه سیاه زخم استنشاقی عبارتند از:
علائم شبه آنفولانزا برای چند ساعت یا چند روز مانند گلودرد، تب خفیف، خستگی و دردهای عضلانی.
این نوع سیاه زخم اخیراً شناسایی شده و تا کنون تنها در اروپا گزارش شده است و مسیر انتقال آن از طریق تزریق مواد مخدر است. علائم و نشانه های اولیه سیاه زخم تزریقی عبارتند از:
اگر فردی گمان می کند که ممکن است در معرض خطر ابتلا به سیاه زخم قرار گرفته باشد (برای مثال اگر در محیط کارش احتمال بروز سیاه زخم وجود دارد) می بایست فوراً برای ارزیابی به پزشک مراجعه نماید. همچنین درصورت مشاهده علائم و نشانه های این اختلال پس از قرار گرفتن در معرض حیوانات یا محصولات حیوانی در نقاطی از جهان که سیاه زخم شایع است، به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید. زیرا تشخیص زودهنگام و درمان بسیار حائز اهمیت می باشد.
هاگ سیاه زخم توسط باکتری سیاه زخم که به طور طبیعی در خاک در اکثر نقاط جهان وجود دارد، تشکیل می شود. هاگ ها می توانند برای سال ها غیرفعال باقی بمانند تا زمانی که راه خود را به بدن میزبان پیدا کنند. دام های وحشی یا اهلی مانند گوسفند، گاو، اسب و بز میزبان های رایج سیاه زخم می باشند.
سیاه زخم هنوز در سراسر جهان و در کشورهای در حال توسعه و در مکان هایی مانند آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی، جنوب صحرای آفریقا، آسیای مرکزی و آسیای جنوب غربی، جنوب اروپا و شرق اروپا و دریای کارائیب، رایج است.
انسان در بیشتر موارد به دلیل مصرف گوشت یا تماس با پوست حیوانات آلوده به بیماری سیاه زخم مبتلا می شود.
حمله بیوتروریسمی که در سال 2001 در ایالات متحده رخ داد یکی از معدود موارد شناخته شده انتقال غیرحیوانی این بیماری می باشد. در این حمله 22 نفر پس از قرار گرفتن در معرض هاگ های ارسالی از طریق پست به سیاه زخم مبتلا شدند و پنج نفر از مبتلایان نیز جان باختند.
اخیراً در اروپا و در دو شیوع جداگانه، مصرف کنندگان هروئین از طریق تزریق مواد مخدر به سیاه زخم مبتلا شدند و در مجموع 40 نفر نیز جان باختند. به نظر می رسد هروئینی که در اروپا فروخته می شود از مناطقی می آید که سیاه زخم در آنها شایع تر است.
برای ابتلا به سیاه زخم فرد می بایست بصورت مستقیم در تماس با هاگ های سیاه زخم قرار گیرد. این احتمال در موارد زیر بیشتر است:
جدی ترین عوارض سیاه زخم عبارتند از:
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند که پس از قرار گرفتن در معرض هاگ سیاه زخم، به منظور جلوگیری از عفونت اقدامات زیر انجام شود:
واکسن سیاه زخم برای گروه خاصی از افراد در دسترس می باشد. این واکسن حاوی باکتری زنده نیست و نمی تواند منجر به عفونت شود. با این حال هر نوع واکسنی می تواند عوارض جانبی مختص به خود را از درد در محل تزریق گرفته تا واکنش های آلرژیک جدی تر، ایجاد کند.
این واکسن برای عموم مردم در نظر گرفته نشده است بلکه برای پرسنل نظامی، دانشمندانی که با بیماری سیاه زخم کار می کنند و افرادی که در سایر حرفه های پرخطر فعالیت می کنند، استفاده می شود.
اگر در کشوری زندگی می کنید و یا قصد سفر به کشوری را دارید که سیاه زخم در آنجا شایع است و حیوانات گله به طور معمول واکسینه نمی شوند، تا حد امکان از تماس با دام و پوست حیوانات خودداری نمایید. همچنین از خوردن گوشتی که به درستی پخته نشده است نیز اجتناب کنید.
حتی در کشورهای توسعه یافته نیز مهم است که با هر حیوان مرده ای با احتیاط رفتار کنید و هنگام کار با پوست، خز یا پشم وارداتی، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.
پزشک علاوه بر پرسیدن سؤالاتی برای تعیین احتمال قرار گرفتن در معرض سیاه زخم از شما خواهد پرسید که چه نوع کاری انجام می دهید زیرا می خواهد سایر بیماری های شایعی مانند آنفولانزا یا ذات الریه که باعث ایجاد علائم و نشانه های مشابهی می شوند را رد کند.
ممکن است نیاز به انجام آزمایش سریع آنفولانزا باشد. همچنین درصورت منفی بودن سایر آزمایش ها، به آزمایش های بیشتری برای بررسی سیاه زخم نیاز است، از جمله:
درمان استاندارد سیاه زخم، مصرف آنتی بیوتیک هایی مانند سیپروفلوکساسین، داکسی سایکلین یا لووفلوکساسین است. اینکه مصرف کدام یک از آنتی بیوتیک ها یا ترکیبی از آنتی بیوتیک ها و مدت زمان درمان برای هر فرد مؤثرتر واقع خواهد شد به نحوه ابتلا به سیاه زخم، سن، سلامت کلی و سایر عوامل بستگی دارد. درمان هرچه سریع تر شروع شود، مؤثرتر می باشد.
محققان از زمان حملات سال 2001 در ایالات متحده، درمان های آنتی توکسین (راکسی باکوماب و اوبیلتوکساکسیماب) را برای سیاه زخم استنشاقی ایجاد کردند. این داروها به جای تمرکز بر باکتری های عامل بیماری، به از بین بردن سموم ناشی از عفونت ها کمک می کنند. همچنین ممکن است از ایمونوگلوبولین سیاه زخم برای خنثی کردن سموم استفاده شود. این داروها علاوه بر آنتی بیوتیک ها تجویز می شوند و از طریق مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده در اختیار پزشکان قرار می گیرند.
برخی از موارد سیاه زخم تزریقی با جراحی و برداشتن بافت عفونی با موفقیت درمان شده اند.
اگر چه برخی از موارد سیاه زخم به آنتی بیوتیک ها پاسخ می دهند اما سیاه زخم استنشاقی پیشرفته این گونه نمی باشد زیرا در مراحل بعدی بیماری، باکتری ها، سموم بیشتری از آنچه این داروها تخمین زده اند، تولید خواهند کرد.
همچنین ممکن است نیاز باشد که افراد مبتلا به سیاه زخم علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک ها تحت مراقبت های حمایتی شدیدی از جمله ونتیلاتورها، مایعات و داروها برای تقویت عروق و خون رسانی و افزایش فشار خون (وازوپرسورها) قرار گیرند.
علائم سیاه زخم اغلب به طور ناگهانی ظاهر می شوند و می توانند بسیار جدی باشند. اگر می دانید که در معرض سیاه زخم قرار گرفته اید یا اگر پس از مواجهه احتمالی متوجه علائمی شده اید، به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.
