دانشمندان موفق به ساخت یک ماده زیستی ترکیبی جدید شده‌اند که می‌تواند راه را برای کند کردن یا حتی معکوس کردن روند پیری قلب هموار کند. این دستاورد، که در مجله علمی Nature Materials منتشر شده، توجه‌ها را به بخشی کمتر شناخته‌شده از زیست‌شناسی سلولی جلب کرده است: ماتریکس خارج‌سلولی یا همان ECM.
قلب نیز مانند سایر اندام‌های بدن، با افزایش سن دچار افت عملکرد می‌شود. اما به گفته تیم تحقیقاتی، یکی از عوامل اصلی این کاهش توانایی، تغییراتی است که در ساختار ECM رخ می‌دهد. ECM شبکه‌ای از مولکول‌ها و مواد میان‌سلولی است که به عنوان نوعی «داربست» سلولی عمل می‌کند. این ساختار نه‌تنها به پایداری فیزیکی بافت‌ها کمک می‌کند، بلکه در ارتباط سلولی و ترمیم بافت‌ها نیز نقشی کلیدی دارد.
مطالعه جدید نشان می‌دهد که با بالا رفتن سن، ECM سفت‌تر و خشک‌تر می‌شود و این تغییرات منجر به فعال شدن فیبروبلاست‌ها و در نهایت، بروز فیبروز در عضله قلب می‌شود. فیبروز اگرچه در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده مفید است، اما در شرایط مزمن، باعث کاهش انعطاف‌پذیری و عملکرد طبیعی قلب خواهد شد.
در این راستا، پژوهشگران دانشگاه ملی سنگاپور با طراحی یک ماده زیستی به نام DECIPHER، موفق شدند مدلی دقیق برای بررسی تأثیر ECM بر عملکرد قلب ایجاد کنند. DECIPHER ترکیبی از ژل پلی‌آکریل‌آمید و ECM استخراج‌شده از بافت قلب موش است که می‌تواند ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی محیط پیرامون سلول‌ها را به‌طور مستقل تنظیم کند.
نتایج به‌دست‌آمده از این مدل آزمایشگاهی نشان داد که سیگنال‌های «جوان» بیوشیمیایی می‌توانند تا حدی اثرات منفی ناشی از سفتی بافت پیر را خنثی کنند. برعکس، وقتی سلول‌های سالم در محیط ECM پیر قرار گرفتند، نشانه‌هایی از اختلال عملکردی در آن‌ها ظاهر شد. به گفته دکتر جنیفر یانگ، نویسنده ارشد این مقاله، این یافته‌ها نشان می‌دهند که شرایط محیطی اطراف سلول‌های قلبی، گاهی مهم‌تر از وضعیت فیزیکی بافت است.
دکتر نیشانت کالرا، متخصص قلب و عروق که در این مطالعه مشارکت نداشته، درباره این کشف می‌گوید: «این پژوهش نشان می‌دهد که شاید بتوان از طریق اصلاح ECM و مولکول‌های سطحی آن، از پیری قلب جلوگیری کرد یا آن را معکوس ساخت. البته باید در نظر داشت که این نتایج هنوز در مرحله پیش‌بالینی و بر پایه سلول‌های موش صحرایی است و راه درازی تا به‌کارگیری بالینی در انسان باقی مانده است.»
با وجود اینکه کاربرد عملی این یافته هنوز به سال‌ها تحقیق نیاز دارد، اما درهای تازه‌ای را به روی علم باز کرده است. بررسی دقیق نقش ECM می‌تواند به توسعه درمان‌هایی منجر شود که به جای هدف قرار دادن سلول‌ها، ساختار حمایتی آن‌ها را ترمیم می‌کنند.
اگرچه فناوری‌های زیستی هنوز در حال پیشرفت‌اند، اما دانش امروز نیز روش‌هایی عملی برای حفاظت از قلب در اختیار ما می‌گذارد. فعالیت بدنی منظم، تغذیه سالم، کنترل استرس و خواب کافی، همچنان از بهترین راه‌ها برای حفظ سلامت قلب در گذر زمان محسوب می‌شوند. اما شاید در آینده نه‌چندان دور، ترکیباتی مانند DECIPHER بتوانند به سلاحی علمی برای مقابله با پیری قلب تبدیل شوند.
امتیازات
(1 امتیاز)
ثبت دیدگاه
دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید.